Eind januari opende Saxion het ‘Fieldlab Circulaire Innovaties in de Maakindustrie’. Met dit lab hopen programmamanager Harrie van Bommel en coördinerend lector Timber Haaker een bijdrage te leveren aan de circulaire ambities van regionale productiebedrijven. De lectoraten van Saxion spelen hierin een essentiële rol. “We willen dat onze onderzoekers een open houding hebben en van elkaar leren.”
Het ‘Fieldlab Circulaire Innovaties in de Maakindustrie’ (CIM) werd vrijdag 31 januari op feestelijke wijze geopend in Deventer. Ook aanwezig bij deze opening: een tiental van Saxion. Toegepast onderzoek, dat is namelijk waar het om draait binnen het lab. En dit onderzoek kan verschillende soorten uitkomsten hebben. “We zoeken bedrijven die behoefte hebben om een verdieping te maken in hoe ze verder komen met hun eerste circulaire ideeën”, vertelt programmamanager Harrie van Bommel. “Maar we werken ook aan generieke problemen die veel voorkomen in het bedrijfsleven”, vult Timber Haaker, coördinerend lector van het fieldlab, aan. “Kunnen we hulpmiddelen of tools ontwikkelen waarmee bedrijven zichzelf verder kunnen helpen? Ook daar is onderzoek voor nodig. Het is dus geen doel, maar een middel en het moet uiteindelijk leiden tot een pilot: werkt het daadwerkelijk?”
Schakelen en combineren van expertise
Een van de bedrijven waar het fieldlab al maanden contact mee heeft, is het Deventer sportkledingbedrijf Deventrade. Zij willen hun kleding gaan recyclen, om uiteindelijk volledig circulair te worden. “Maar zij weten eigenlijk niet zo goed of dat wel kan, technisch gezien. Dus we gaan met hun producten die vijf jaar lang gebruikt zijn een test doen in Enschede: wat gebeurt er als we die chemisch oplossen en willen recyclen. Wat komen we dan tegen? Ook kijken we naar hun ketens: waar zit nu eigenlijk jullie kleding in de markt? Hoeveel is dat? En als je dat terug zou willen halen om te recyclen: hoe doe je dat dan? Met containers? Ga je de clubs betalen, per kilo die terugkomt? Dat is allemaal onderzoekswerk.”
Het doel van Deventrade: niet meer afhankelijk van Trump of het Corona-virus
“Saxion gaat voor ons kijken hoe we polyester kunnen recyclen”, vertelt Olaf Pothoven, directeur van Deventrade. “En dan met name hoe je de kleurstoffen uit de polyester kunt krijgen. Dat is echt de grootste uitdaging. Maar we lopen ook met het vraagstuk: hoe krijgen we de sportkleding weer terug in Deventer? En: als je kleding wil recyclen, hoe gaan we uiteindelijk herkennen dat het al een keer gerecycled is? Daar moeten we een technische toepassing op verzinnen.”
De reden dat Pothoven met Deventrade graag volledig circulair wil produceren? “Ik heb een kleinzoon van zes maanden. We moeten ervoor zorgen dat we de rotzooi die we de afgelopen decennia hebben gemaakt weer opruimen voor de volgende generatie. We kunnen hier als Deventrade in volgen, maar wij hebben nu gezegd: wij willen trend zetten. “Ik hoop dat we straks met een smart textile-productie in Twente volledig circulair en autonoom zijn: geen invoerrechten, een lage btw en niet meer afhankelijk van Trump of het Corona-virus.”
Saxion moet Deventrade daarbij gaan helpen. “Ik ben gek op het hbo: het zijn slimme, hands on mensen zijn. We zijn een van de eerste bedrijven die volledig circulair willen produceren, dan moet je de knapste koppen bij elkaar zoeken, die zich het beste kunnen aanpassen. Daarom is Saxion de juiste partner om mee in zee te gaan. Ik ben er absoluut van overtuigd dat mijn kleinzoon, straks als hij zes is, kan voetballen in een volledig circulair voetbaltenue van Deventrade.”
Omdat de case van Deventrade zowel textielrecycling als een logistieke uitdaging bevat, worden er meerdere lectoraten betrokken bij het onderzoek. “En we betrekken er soms ook een vakgebied bij waar niet per se een lectoraat voor bestaat. Dan kijken we naar opleidingen. Het is wat dat betreft ook het schakelen en combineren van expertise om zo’n opdracht te vervullen. Er zijn twee studenten betrokken bij dit project. Een zit bij Deventrade zelf en de ander zit in het lab in Enschede. We hebben dus een team van twee studenten en twee docent/onderzoekers en daarmee werken we door tot de zomer. Daarna krijgt dit project in het eerste semester van volgend studiejaar een vervolg. Dan gaan we de nadruk meer leggen op de designkant: hoe kunnen we de producten ontwerpen zodat we ze beter kunnen recyclen?”
Interdisciplinaire samenwerking
Maar waar meerdere lectoraten betrokken worden, moet interdisciplinair samengewerkt worden. Iets waar vooral studenten veel mee te maken krijgen, bijvoorbeeld tijdens het Smart Solutions Semester. Timber Haaker verwacht dit ook van de Saxion-onderzoekers. “Ik denk dat we dat altijd al eisen in projecten die we financieren. Het is nooit zo dat één lectoraat alle vragen kan beantwoorden.” Hij wil dat ze zich verbonden voelen met elkaar én met het fieldlab. “Als veel lectoraten aanhaken krijgen ze ook het gevoel van: ‘Hé, dit is echt óns fieldlab.’” Harrie: “Dat sluit ook aan bij het feit dat Saxion zich naar buiten toe meer op de maatschappelijke thema’s wil richten, in plaats van vanuit veertig lectoraten die allemaal hun eigen niche hebben. Wij proberen nu vanuit de vraag iets breder te kijken: wat hebben we nodig om zo’n vraag te onderzoeken. We hopen dat daardoor meer interdisciplinaire samenwerking tot stand komt en denken dat het daarmee ook meer maatschappelijke impact gaat hebben.”
Communicatie is daarin key, volgens Harrie. “Je moet meer gelijkop werken en bij elk tussenresultaat even checken: het is technisch wel redelijk, maar hoe zit dat eigenlijk aan de businesskant?” Timber: “Als je iets technologisch op een bepaalde manier gaat aanpakken, dan heeft dat implicaties voor de businesskeuzes. En andersom ook. Simpel voorbeeld: als je een product ontwikkelt en je wil het gebruik kunnen uitrekenen, dan moet je in staat zijn dat gebruik te meten. Misschien moet je dat wel inbouwen. Dat soort afwegingen moet je goed in de smiezen hebben.”
Open houding
En dus zullen er in de toekomst enkele mooie en verrassende samenwerkingen ontstaan tussen verschillende Saxion-lectoraten, zowel in Deventer als Enschede. Met onderzoek als middel tot het gezamenlijke doel: bedrijven helpen met circulariteit. “We gebruiken wat er is en willen graag dat de onderzoekers een open houding hebben en van elkaar willen leren”, sluit Harrie af. “En we gaan daarbij over locaties en vakgebieden heen.”
