B22V1 Onderzoeksvaardigheden 1: kwalitatief onderzoek

Prakijkgericht onderzoek

Gedurende het hele tweede jaar volg je twee onderzoeksmodulen; kwalitatief onderzoek in semester één en kwantitatief onderzoek in semester twee. In deze modulen leer je technieken die je helpen om problemen in de prakijk in kaart te brengen. Onderzoek is op het HBO geen doel op zich, maar staat altijd in het teken van het beantwoorden van vragen uit de beroepspraktijk. Het wordt dan ook praktijkgericht onderzoek genoemd, in tegenstelling tot fundamenteel onderzoek dat vooral op universiteiten wordt uitgevoerd (Verhoeven, 2022: p22). Om tot goede beroepsproducten (in bijvoorbeeld stadslab) te komen, is het nodig dat je kunt inschatten wanneer onderzoek nodig is en in welke vorm. En dat je vervolgens een nuttig, betrouwbaar en geldig onderzoek kunt uitvoeren. Tijdens de lessen krijg je hiervoor kennis en vaardigheden aangereikt.

Wat is kwalitatief onderzoek?

In deze cursus maak je kennis met een specifieke onderzoeksstrategie, namelijk kwalitatief onderzoek. Kwalitatief onderzoek geeft inzicht in situaties zoals ze zijn in de werkelijkheid (Verhoeven 2022). Je kunt denken aan het beschrijven van het proces van verduurzaming van een wijk (situatie) of hoe professionals samenwerken rondom personen met verward gedrag. Met behulp van kwalitatieve dataverzamelingsmethoden (zoals diepte-interviews, observaties, desk research) ga je op zoek naar ideeën, achtergronden, processen, motieven, weerstanden en beweegredenen. Het doel is om diepgaande inzichten te krijgen over een bepaald onderwerp. Maar het kan ook zijn, dat het leidt tot een eerste schets van een onderwerp waarover nog weinig of niets bekend is.

De gegevens die nodig zijn om door middel van kwalitatief onderzoek tot inzichten te komen, worden vaak gekregen door middel van interviews (wat zeggen mensen?) en observaties (wat doen mensen? hoe ziet de situatie eruit?) en zijn daardoor vooral in woorden en minder in getallen uit te drukken. Om uit deze gegevens informatie te winnen, moeten ze vaak in meer of mindere mate geïnterpreteerd (vertaald) worden.

De volgende onderzoeksvragen zouden een vertrekpunt kunnen zijn voor kwalitatief onderzoek:

• Wat maakt dat mensen geen gebruik maken van voedselbankvoorzieningen, terwijl ze hier wel recht op hebben? 
• Hoe werken organisaties samen bij het verminderen van overlast van mensen met verward gedrag?
• Hoe beleven inwoners van wijk X de openbare ruimte na de wijkrenovatie?
• Op welke manier maken gebruikers van het centrale plein in gemeente Y gebruik van het nieuwe straatmeubilair dat onlangs geplaatst is?
• Hoe is de verduurzaming van voorbeeldwijk X verlopen en welke kenmerken heeft de wijk nu?

Waarom onderzoek?

Het kunnen uitvoeren van een praktijkgericht onderzoek is een opleidingscompetentie in zowel de opleiding Bestuurskunde als de studierichtingen Ruimtelijke Ontwikkeling en Planologie en Klimaat en Management. Omdat jullie worden opgeleid voor een beroep en niet tot onderzoeker staat de praktische toepasbaarheid van het onderzoek centraal. Wat niet wegneemt dat het op een juiste manier kunnen uitvoeren van het onderzoek natuurlijk essentieel is om tot goede adviezen voor de beroepspraktijk te komen. 

Wat leer je tijdens deze cursus?

Na het afronden van de cursus Kwalitatief onderzoek kun je:

• een eenvoudig kwalitatief onderzoek opzetten,
• gegevens verzamelen door middel van interviewen en observeren,
• analyseren, interpreteren en concluderen op basis van kwalitatieve gegevens,
• kwalitatieve onderzoeksgegevens vertalen naar een beroepsproduct

 Werkwijze
Jullie voeren in duo's of trio's een kwalitatief onderzoek uit voor een opdrachtgever of lectoraat van Saxion.