Vanuit dit knelpunt hebben onderzoekers van het lectoraat, de Open Universiteit en onderwijsprofessionals van negen traditionele vernieuwingsscholen iSelf ontwikkeld. iSelf is een professionaliseringsaanpak waarmee je als leerkracht leert omgaan met kennis over zelfsturend leren.
Zelfsturend leren stimuleren
Ondanks het diverse takenpakket van een leraar, is ons lesgeven vooral gericht op ‘leren’. We weten inmiddels steeds beter met welke interventies we effectief lesgeven en leerlingen ondersteunen bij het leren. Er bestaan echter ook veel handvatten waarmee leerlingen zélf hun leren kunnen plannen, monitoren, evalueren en bijsturen (Surma e.a., 2019). Maar hoe kun je dit zelfsturend leren stimuleren (Sins, 2019)?
Leerstrategieën
Als leerkracht help je leerlingen middels je instructies en begeleiding richting een bepaald (leer)doel. Bewust of onbewust probeer je dit op een zo effectieve, efficiënte en aangename manier te realiseren. Bedank maar eens met welke reden jij hulprondes loopt, terugblikt op de vorige les of leerlingen motiveert wanneer ze er moedeloos worden van die breuken. Je beoogt dat ze doeltreffend, vlot en prettig ‘langetermijn-leren’ (Surma e.a., 2019). Dat soort ‘maniertjes’ noemen we ook wel ‘leerstrategieën’. Je kent er zeker een aantal bij naam, zoals ‘voorkennis activeren’, ‘plannen’, ‘monitoren’ en ‘reflecteren’.
Zelfsturend leren, leer je niet zelfsturend.
Als mens willen we ons graag ontwikkelen. Het is bijna ‘natuurlijk’. Ondanks dat, zijn de strategieën die we inzetten niet echt zo effectief als we hopen. Dat maakt het zelf reguleren van je leren heel lastig. Terwijl je wel wilt dat een leerling óók in staat is het leerproces te organiseren als jij er niet bent. Het is daarom de moeite waard om leerlingen handvatten te geven zelfstandig te kunnen leren. Dat leren ze niet ‘zelfsturend’, maar middels ‘expliciete instructie’.
Expliciete instructie
Binnen iSelf verdiep je je met je team in effectieve leerstrategieën. Je ontdekt dat er altijd wel iets werkt, maar niets altijd. Zo kan samenwerken het ene moment een waardevolle leerstrategie zijn, maar kan je het andere moment tegenwerken. Datzelfde geldt voor reflecteren, motiveren en feedback geven. Het is dus allereerst raadzaam die strategieën nauwkeurig tegen het licht te houden. Vervolgens laat je leerlingen stukje bij beetje kennismaken met deze strategieën. Bij kleuters zal dat voornamelijk gebeuren middels modelling en het gebruik van intermediairs. In de midden- en bovenbouw wordt er meer en meer uitleg gegeven over het achterliggende nut van zo’n strategie.
Teamtraject?
- Er zijn verschillende professionaliseringsmogelijkheden;
- Of neem contact op met Marleen Rikkerink
- Bestel ons ‘hands-on-boek’ en/of ‘de weekkalender’;
- Download (gratis) het boek ‘Wijze Lessen’ (Surma e.a., 2019);
- Over het waarom, hoe en wat van iSelf in ‘De kennisbasis voor Lerarenopleiders’ (2019);
- Ervaringen van de Synergieschool met iSelf;
- Afstudeerscriptie van Daniël Fermont (Open Universiteit) – Bevordering van Zelfsturend Leren bij Leerlingen in het Basisonderwijs middels de iSelf Professionaliseringsaanpak;
- Afstudeerscriptie van Conny Senders (Open Universiteit) – definitieve-versie_masterscriptie_conny-senders-wijnen_850879620.pdf (saxion.nl)
Meer materiaal?
- Download de iSelf-poster voor in je klas;
- Download de iSelf-flowchart voor je eigen organisatie;
- Bekijk de visuele voorbeelden van expliciete instructies.