'We zullen harder moeten werken om hetzelfde aantal afgestudeerden op te leveren'

Maar wat is dat dan? Is dat de hoogste score in de Nationale Studenten Enquête (NSE)? Hoewel die wel belangrijk is, bedoel ik dat toch niet. Het is meer ongrijpbaar: studenten die trots zijn op hun diploma, omdat het van Saxion is; topuniversiteiten die met ons willen samenwerken. Of talent dat graag bij ons wil werken en andere hogescholen die denken: we moeten eens bij Saxion gaan kijken, want daar gebeurt iets spannends. Dat is mijn droom voor Saxion.

Je hebt helaas ook slechte dromen. Die heten risico’s. Het CvB heeft eind vorig jaar een risicoanalyse gemaakt en een belangrijk risico is de demografische ontwikkeling.  Er worden in Oost Nederland minder kinderen geboren. Dit heeft nu al effect op primair en voortgezet onderwijs. Vanaf 2020 zal dit ook effect hebben op Saxion. Dit jaar zagen we stabilisatie in het aantal nieuwe studenten. Binnenkort zullen we een daling zien, op termijn mogelijk oplopend tot zo’n 10 %.

Waar ik verrast over was, was het feit dat maar één academie en één dienst dit ook als risico zagen. Maar misschien is het wel helemaal geen probleem. Je zou namelijk ook kunnen denken: minder studenten betekent gewoon een kleinere hogeschool. Toch zie ik de toekomst anders. Er komen weliswaar minder studenten, maar de vraag naar onze afgestudeerden is onverminderd hoog. Er zijn zelfs forse tekorten in techniek, IT en de zorg. Daarnaast betekent een kleinere hogeschool ook minder medewerkers. 10 % minder studenten, betekent misschien wel zo’n 300 fte minder. 

Het spijt me te moeten zeggen dat we zeven vette jaren achter de rug hebben. De jaren dat onze studentenaantallen vrijwel automatisch groeiden. Die zijn voorbij. We zullen juist scherper en creatiever moeten worden. Want ik denk niet dat het werkveld genoegen neemt met minder afgestudeerden. En afscheid nemen van collega’s vind ik ook geen prettig vooruitzicht. Wat zullen we dan moeten doen?

1.    Onderscheidend onderwijs 

Allereerst zullen we voldoende afgestudeerden voor de regio moeten blijven leveren. Natuurlijk allereerst jongeren uit Oost-Nederland, maar zoals eerder vermeld, die groep wordt kleiner. We moeten aantrekkelijker worden voor een grotere groep, ook buiten deze regio, in andere delen van Nederland. Daarnaast is het van belang dat we blijvende aandacht hebben voor het uitvallen van studenten; zij die hun studie om welke reden dan ook niet afmaken. 
Onze opleidingen moeten bekend staan als het onderwijs, dat je het beste op de toekomst voorbereidt. Ik denk dat we met ‘living technology’ daarbij een excellente keuze hebben gemaakt. En daarbij komt er steeds meer aandacht voor duurzaamheid als onderdeel van living technology. Ook dat vind ik een goede keuze.

2.    Internationalisering

Het betekent ook dat we de juiste internationale studenten zullen moeten aantrekken en moeten zorgen dat zij hier blijven om mee te helpen de vacatures in te vullen. Dat we samenwerken met het bedrijfsleven om een aantrekkelijk aanbod te formuleren, zodat er meer internationale studenten komen en meer blijven. We moeten ze ook bij Saxion serieus welkom heten. Een onderdeel daarvan is tweetaligheid, zodat we bijvoorbeeld roosterwijzigingen in het Nederlands en Engels doorgeven. Het doet me daarom ook deugd dat we met de CMR een mooie afspraak hebben gemaakt hoe we gefaseerd en op verstandige wijze, overgaan naar tweetaligheid in ons gezamenlijke overleg.

3.    Leven lang leren 

Daarnaast is een leven lang leren belangrijk voor de toekomst. We hebben Ruim 3.100 deeltijdstudenten, met name in Saxion Parttime School (SPS) en de Lerarenopleiding (PABO). Er is dus een grote vraag naar volwassenonderwijs. Leven lang leren is jarenlang een hoofdpijndossier geweest in Nederland. We lijken nu eindelijk een oplossing te hebben gevonden bij Saxion door de deeltijdstudent veel flexibiliteit te bieden. Met 3.100 studenten zijn de deeltijdstudies geen ‘bijzaak’ meer. Het kan dus niet meer zo zijn, dat we voorrang geven aan de ‘gewone’ voltijd bachelor.  Deeltijd- en volwassenonderwijs is ook ‘gewoon’ geworden.

4.    Onderzoek voor de regio

Ik heb al eerder gezegd dat ik ervan overtuigd ben dat hogescholen een belangrijke brug vormen in het onderzoeklandschap. Door kennis sneller naar de maatschappij te brengen helpen we het bedrijfsleven innovatief en competitief te blijven, verpleeghuizen nog meer kwaliteit te bieden, overheidsinstanties om nog efficiënter te werken en overbruggen we de afstand tussen universiteiten en de maatschappij. 

En als je kijkt naar de transitie die we moeten maken naar een duurzame maatschappij, dan weet je dat we alle zeilen moeten bijzetten. We moeten tempo maken. We kunnen het ons niet permitteren dat het 15 jaar duurt voordat de kennis van een universiteit de maatschappij bereikt. Wij moeten die rol pakken.

Saxion en de regio zijn een samenwerkende eenheid

Als we dit allemaal doen, kunnen we maximaal bijdragen aan de regio en tegelijkertijd het formaat van Saxion handhaven en de ambitie van de beste hogeschool waarmaken. Ik weet dat het er niet makkelijker op wordt. We zullen harder moeten werken om hetzelfde aantal afgestudeerden op te leveren. We zullen meer doelgroepen gaan bedienen en meer onderzoek gaan doen.

Dit kunnen we alleen maar doen, als we in hoge mate standaardiseren. In logistiek, organisatie, et cetera. Anders krijgen we een onwerkbare brei aan informatie Dat is niet goed voor onze studenten en het is onwerkbaar voor ons. 

Hoe gaan we dit aanpakken?

Dick Sweitser, Directeur Saxion Parttime School, zegt altijd: ‘Met lego kun je alles bouwen’. Een mooie metafoor, want de kleur van de bouwsteen kan variëren, dat is de inhoud, oftewel: het professionele en exclusieve domein van de docent of onderzoeker. En de vorm? Die is altijd hetzelfde, want anders is het moeilijk bouwen, oftewel: standaarden in de organisatie. Zo gaan we dat doen. 

Tenslotte, het jaar 2030 is de deadline van de UN Sustainable Development Goals. Dit is al over 11 jaar. Onze eerstejaars studenten zijn dan 28. Hoe ziet de wereld er dan eigenlijk uit? Als je een diesel auto hebt, kom je geen stad of dorp meer in, microplastics zijn dan zo’n probleem, dat je je nachtcrème kunt vergeten en biefstuk eten is dan het nieuwe roken;
Maar in 2030 hebben we ook huizen die geen energie kosten, maar leveren, groene daken, urban farming, drijvende dorpen en groene steden, die koele oases zijn in de zomer. 
Hogescholen spelen een belangrijke rol in deze transitie. En dat geldt zeker voor de beste hogeschool van Nederland. Door ons onderwijs en onderzoek, maar vooral omdat we midden in de maatschappij staan. Dat is mijn droom.