Finding the game
Organisatie

'Finding the game' in reflectiegesprekken

Patrick Sins, Saxion
Dr. Patrick Sins Leestijd Minuten

Sytse stapt de toneelvloer op en doet net alsof hij kopjes omdraait. Zonder vooropgezet plan ga ik naast hem staan en doe hetzelfde. Ook begin ik te dansen. Sytse danst nu ook. We draaien allebei kopjes om en dansen om en over elkaar heen. Na diverse danscapriolen te hebben uitgevoerd, draaien we allebei ons laatste kopje om. We kijken elkaar aan en ik zeg: "Zo, en nu aan de borrel". Einde scène.

In mijn vrije tijd doe ik aan improvisatietoneel. Vanuit het niets samen een situatie neerzetten vind ik geweldig. En van absurdistische verhalen zoals deze krijg ik een enorme boost. Maar wat maakt nu dat Sytse en ik elkaar in deze scène zo makkelijk aanvoelden?

De kurk waarop elke succesvolle improvisatiescène drijft, is dat de acteurs bezig zijn met 'finding the game'. Je weet van tevoren niets van de ander of van de situatie. Je weet ook nog niet waar het verhaal naartoe gaat. Laat staan het publiek. Improvisatietoneel is een interactie tussen personen - en vanuit die interactie kom je meer te weten. Finding the game is dus cruciaal om relaties helder te kunnen maken en samen de verdieping op te zoeken. Finding the game kun je ook toepassen in dialoog met je leerlingen. Aan de hand van het reflectiegesprek wil ik laten zien hoe dat werkt.

Onvoorwaardelijke acceptatie

Finding the game  betekent dat je met je medespeler op zoek gaat naar een gezamenlijke routine, zodat je daar in het vervolg van de scène op voort kunt borduren. Je beweegt als het ware met de ander mee. Sytse begon met een willekeurige handeling die vervolgens een routineuze interactie werd doordat ik vrolijk met hem meedeed en er een dansje aan toevoegde. Doordat we vervolgens samen al dansend kopjes aan het omdraaien waren, leek het alsof we dit lachwekkende ritueel al jaren zo uitvoeren. Finding the game begint dus vanuit onvoorwaardelijke acceptatie van wat er op dat moment gebeurt. 

Finding the game gaat om het zoeken naar de cadeautjes in een scène. En dat je die samen herkent en gebruikt om de scène verder te brengen. Vaak zijn dat heel simpele dingen als een geluidje, een handeling, een woord of een blik. Als je tegenspeler bijvoorbeeld snel zijn handen achter zijn rug doet en jij dat ook doet, dan is het meteen duidelijk dat je iets voor elkaar te verbergen hebt. Je hebt dan een routine gevonden die iets zegt over jullie relatie. Het is bij finding the game een hele kunst om niet steeds iets nieuws in te brengen. Als ik bijvoorbeeld tijdens onze dans aan Sytse had gevraagd of hij een kopje koffie wilde. 

Finding the game in het onderwijs

Ook in het onderwijs is interactie belangrijk, vooral tussen de leraar en de leerlingen. In de klas verloopt de ontwikkeling van leerlingen namelijk grotendeels via de interactie die ze met hun leraar hebben. Het is belangrijk om er als leraar voor te zorgen dat deze interactie soepel verloopt. Een strategie die je hierbij kan inzetten om dit te realiseren is finding the game. Ik pas het toe op het reflectiegesprek. 

Reflectie

Reflectie is een proces waarbij leerlingen hun ervaringen herinterpreteren door deze te koppelen aan hun kennis. Het resultaat van dit proces is dat leerlingen nieuwe kennis ontwikkelen. Reflectie is niet zozeer een spiegel die je de leerlingen voorhoudt, maar eerder een prisma waardoor je samen met leerlingen hun ervaring bekijkt, zodat ze hier zelf betekenis aan kunnen ontlenen. Als leerling Anne bijvoorbeeld aangeeft problemen te hebben met redactiesommen, dan is dat haar ervaring. Om tot nieuwe kennis te komen is het noodzakelijk om samen met haar uit te pluizen waar dit door komt. Misschien heeft Anne moeite met lezen, vindt zij het lastig om redactionele informatie om te zetten in een rekensom of heeft zij de benodigde rekenvaardigheden nog niet onder de knie. Als voor de leerling duidelijk is waar de schoen wringt, kan er gewerkt worden aan een gerichte oplossing. Door reflectie kom je dus tot leren. 

Functionele stilte

Hoe kan je als  leraar bijdragen aan die reflectie? Hoe kan je de leerlingen bewust maken van belangrijke aspecten van hun ervaringen zodat ze hiervan leren? Door gebruik te maken van finding the game kun je leerlingen helpen door zoveel mogelijk aan te sluiten op wat de leerling aangeeft. Jij beweegt mee met wat je leerling zegt. Je creëert hiermee samen een routine die je in staat stelt om in interactie met je leerling tot verdieping te komen. Praktisch betekent dit bijvoorbeeld dat je in je eigen woorden herhaalt wat de leerling zegt. Of dat je vragen stelt waarmee je probeert in te zoomen op de ervaring van de leerling: Wat dacht je? Wat deed je? En wat wilde je? 
Stiltes kunnen ook heel functioneel zijn! Ook in het theater leveren stiltes vaak de mooiste scènes op.

Een reflectiegesprek als improvisatievoorstelling. Met die gedachte in het achterhoofd kan finding the game helpen. Door aan te sluiten bij de ervaring van je leerling en daarop in te zoomen, door vragen te stellen over die ervaring en door samen te onderzoeken welke inzichten daaruit voortvloeien. The stage is yours!

Patrick Sins, Saxion

Dr. Patrick Sins

Patrick Sins is lector Vernieuwingsonderwijs Saxion en Thomas More hogeschool

Gerelateerde artikelen

Symen van der Zee en Willeke Slingerland (fotografie: Thomas Busschers) Onderzoek

Saxion komt met module Moreel Kompas: ‘Wat je hier oefent, is natuurlijk een blauwdruk voor hoe je de samenleving ingaat’

05 maart 2024
Expeditie Dalton karakters Helen, Stan en Kweenie Organisatie

Expeditie Dalton: een nieuwe online leeromgeving

26 juni 2023
Onderzoek

In de voetsporen van Maria Montessori: Jaap de Brouwer wint International Montessori Award