Saxion-lectoraten werken aan sneltesten: ‘Geen ver-van-mijn-bed-show meer’
Sneltesten, ze zijn vanwege de uitbraak van het coronavirus de afgelopen maanden regelmatig in het nieuws en ook Saxion-lectoraten zijn momenteel bezig met twee snelle en simpele testmethoden. Niet om corona op te sporen, maar wel om op goedkope wijze andere ziektes te detecteren, zowel in de huisartsenpraktijk als in derdewereldlanden. “Sneltesten waren in de medische wereld altijd een beetje een ver-van-mijn-bed-show, maar daar komt, zeker nu met corona, verandering in.”
Foto: Fontys
Vanaf september dit jaar zijn de lectoraten Mechatronica en NanoPhysics bezig met project AutoCUE, een tweejarig RAAK-MKB-onderzoek naar goedkope testapparatuur, die huisartsen de mogelijkheid biedt tijdens een consult een bloed-, urine- of speekseltest af te nemen en direct de uitkomst te bespreken met de patiënt. Deze apparatuur moet een extreem lage concentratie van eiwitten kunnen meten, zodat in een vroegtijdig stadium kanker opgespoord kan worden en de artsen tijdig een behandenplan kunnen opstellen. Momenteel moeten patiënten voor een bloedtest naar de prikpost en krijgen ze een week later pas telefonisch de uitslag.
“De uitdaging is om zo’n sneltest tegen dezelfde kosten te ontwikkelen als een laboratoriumtest”, legt Cas Damen, lector NanoPhysics bij Saxion, uit. “De cartridges waar de urine, het speeksel of het bloed op gedaan wordt, zijn niet herbruikbaar en worden na de test weggegooid. Die moeten dus zo goedkoop mogelijk geproduceerd worden.” Bovendien werkt de test met een fotonische chip, oftewel een chip die licht gebruikt om te meten. “Maar het licht van de laser moet precies uitgelijnd worden naar het goede kanaal op de chip, anders schiet je mis. En dat is geen gemakkelijke opgave. Dat is wat we nu aan het onderzoeken zijn: hoe zorgen we ervoor dat je de chip zó in het apparaat kan stoppen, dat het licht op de goede plek weer in en uit de chip gaat?”
Drie biomedische partners zullen de apparaten uiteindelijk bouwen. De Saxion-lectoraten richten zich dus puur op de technische kant van het verhaal. “Dit is voor de bedrijven een lastige horde om te nemen, omdat ze hiervoor niet de juiste kennis en ervaring in huis hebben, maar het is een belangrijke stap waarmee ze verder geholpen moeten worden. Gelukkig zijn er goede voorstudies gedaan, zodat wij weten welke richting we op moeten.”
Bloedtest voor derdewereldlanden
Ook participeert het lectoraat NanoPhysics in het RAAK-PRO-project ‘Printing makes sense’ van hogeschool Fontys, waarmee de onderzoeksgroep door middel van 3D-printen diagnostische testen buiten het laboratorium mogelijk wil maken: de zogeheten lab-on-a-chip-technologie. Hiermee kunnen inwoners van derdewereldlanden in ongeveer een kwartier tijd getest worden op ziektes als Ebola.
Heel veel testen worden gewoon in laboratoria uitgevoerd en dit soort sneltesten waren in de medische wereld toch altijd een beetje een ver-van-mijn-bed-show. Maar daar komt, zeker nu met corona, langzaamaan verandering in.
“We willen een goedkope bloedtest ontwikkelen die geprint kan worden met een 3D-printer (zie foto, red.), waardoor de test heel lokaal gemaakt kan worden”, vertelt Cas. “Het komt er bij deze test uiteindelijk op neer dat speciale moleculen, die zijn ontwikkeld door de Technische Universiteit van Eindhoven, als gevolg van een chemische reactie blauw of groen licht geven als er bepaalde eiwitten in het bloed aanwezig zijn. Dit licht is echter heel zwak en waar wij als Saxion mee bezig zijn, is kijken hoe we, ondanks die lage intensiteit van het licht, toch kunnen detecteren welke kleur de moleculen afgeven.”
In eerste instantie werd gedacht dat een mobiele telefoon uitkomst kon bieden. “Maar we kwamen er al snel achter dat dat niet ging werken. We zijn nu aan het kijken of een bepaald cameraatje de zwakkere lichtbronnen kan meten. Voor de zomervakantie is een van onze studenten hier al mee begonnen en nu is een andere Saxion-student, die stage loopt bij ons lectoraat, ermee bezig. We zijn in ieder geval al over de helft en het project loopt nog tot eind volgend jaar.”
Met de test kan in theorie ook het coronavirus worden opgespoord, maar dat is in dit geval niet aan de orde. “Er zijn meer bedrijven en onderzoeksgroepen die dit soort testen onderzoeken, maar daarvoor moeten er bijvoorbeeld al aardig wat antistoffen of eiwitten in het bloed aanwezig zijn. Het doel van dit project is niet om ziektes voortijdig op te sporen, maar om een test te ontwikkelen die goedkoop en simpel toe te passen is in de derde wereld, waar de gezondheidszorg niet zo ontwikkeld is als in het westen en een ziekenhuis vaak niet in de buurt is. Het heeft dus een andere focus.”
Ver-van-mijn-bed-show
“Het zijn beide interessante testen, in de breedste zin van het woord,” besluit Cas. “Heel veel testen worden gewoon in laboratoria uitgevoerd en dit soort sneltesten waren in de medische wereld toch altijd een beetje een ver-van-mijn-bed-show. Maar daar komt, zeker nu met corona, langzaamaan verandering in.”
Partners
Beide onderzoeken zijn een samenwerking tussen verschillende onderzoeksgroepen en instanties. De partners:
AutoCUE
Saxion Research Group Mechatronics, University of Twente, LioniX International BV, PhiX BV, Quirin BV, Beta Applied Research BV, Delta Diagnostics BV, Huygens Engineering BV, IMS Group BV, PhotonicsNL, Surfix BV, Salland Engineering BV
Printing makes sense
Technische Universiteit Eindhoven, Rijnstate ziekenhuis, Genmab, Innophysics, Surfix, TNO, Saxion, Meyer Burger, Diagnostics & Test Development, TF&FM, Polymers