Extra impuls voor praktijkgericht onderzoek nodig voor duurzame economische groei

Dit opiniestuk is geschreven voor Trouw en gepubliceerd in de editie van donderdag 18 maart 2021.

Het mkb is als ‘motor van de economie’ gebaat bij praktijkgericht onderzoek. Op dit moment zijn er landelijk ruim 650 lectoraten die hun onderzoeksprojecten vraaggestuurd en in nauwe samenwerking met het regionale bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties opzetten. De uitkomsten van dergelijk onderzoek komen meestal snel beschikbaar en vervullen een onmisbare rol in het versterken en vernieuwen van een regionale economische structuur, van waaruit ook landelijke innovaties kunnen worden gestimuleerd.

Denk bijvoorbeeld aan robots die windmolens op zee repareren, IT-toepassingen voor energieneutrale gebouwen of cobots die werknemers productiever maken. De technieksector zit te springen om dit soort innovaties en kennis. Meer onderzoek betekent niet alleen een stimulans voor de economie. Het zorgt er ook voor dat we studenten kunnen blijven opleiden tot professionals van de toekomst en een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatverandering, armoede en vluchtelingenstromen. 

Uit een recente berekening van hogeschool Saxion blijkt dat 60% van het praktijkonderzoek op hogescholen wordt gefinancierd met externe middelen. Dit leidt tot een enorme druk op de onderzoeksgroepen. Zij moeten een (te) groot deel van hun kostbare onderzoektijd besteden aan het schrijven van financieringsvoorstellen. Vaak hebben de onderzoekgroepen hier door beperkte eigen middelen geen ruimte voor.

Is het tekort aan budget voor onderzoek aan hogescholen een probleem? Wij vinden van wel. Er ligt een grote opdracht om de economie na de coronacrisis weer op een duurzame en toekomstgerichte manier uit het dal te trekken. We werken aan een circulaire economie die de energietransitie stimuleert.  Om die doelen te realiseren, moet kennis sneller ter beschikking komen van het bedrijfsleven. Hiervoor is praktijkgericht onderzoek door het hbo in samenwerking met het mkb, een zorginstelling of een gemeente bij uitstek geschikt. Waar wetenschappelijk onderzoek zich op de ‘waarom-vraag’ richt, helpt praktijkgericht onderzoek bij de ‘waarvoor-vraag’. Dit oplossingsgerichte onderzoek vult het gat tussen fundamenteel onderzoek en de toepassing in de maatschappij. 

De essentiële rol van praktijkgericht onderzoek komt niet tot uitdrukking in de omvang van de basisfinanciering die de overheid geeft aan onderzoek bij hogescholen. Het hbo ontving slechts 138 miljoen euro als directe bijdrage voor onderzoek, universiteiten ontvingen hiervoor in 2020 een kleine 3 miljard euro aan overheidsmiddelen (bron: Rathenau Instituut). Universiteiten ontvangen daarnaast nog 600 miljoen euro aan externe financiering, het hbo zo’n 85 miljoen euro. In totaal hebben 36 hogescholen 223 miljoen euro onderzoekgeld tot hun beschikking. Van dat budget moet alles betaald worden: van de dienstverbanden van lectoren en docent-onderzoekers tot de promotietrajecten en de labs.

Recent onderzoek uitgevoerd door PwC in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Welzijn ondersteunt ons pleidooi. Om de gewenste ambities te verwezenlijken, adviseert het onderzoeksbureau een substantieel bedrag (120-270 miljoen euro) vrij te maken voor praktijkgericht onderzoek in het hbo.

Door hogescholen meer financiële ruimte te geven kunnen we de innovatiekracht van Nederland versterken. Daarom bepleiten wij een extra investering in praktijkgericht onderzoek aan hogescholen. Niet door met onderzoekgelden tussen instellingen te schuiven, maar door de onderzoekbasis aan hogescholen structureel te versterken. Daarmee kunnen hogescholen samen met het mkb werken aan sterke en innovatieve regio’s die ons land vooruit helpen.

Anka Mulder is bestuursvoorzitter van hogeschool Saxion

Doekle Terpstra is bestuursvoorzitter van ondernemersorganisatie Techniek Nederland