Saxion-lectoraten doen onderzoek naar energiearm bouwen en wonen

"Slimme sturing van energie, daar draait het om bij de woonprojecten in Zutphen en Olst waar we als Saxion onderzoek naar doen," vertelt Richard. "In Zutphen gaat het om twee nieuwbouwwoningen, die we uitgebreid monitoren qua energieverbruik. In Olst om een ecologisch opgezette woonwijk met 24 woningen. Binnen Saxion hebben we een onderwijs- en onderzoeksmodel waarin ruimte is om te experimenten met bedrijven uit de regio. Er gebeurt veel moois in Nederland en Saxion bevindt zich zeker in de voorhoede."
 

Open ramen en een warm bad

Samen met het lectoraat Sustainable Building Technology & Materials van lector Christian Struck doet het lectoraat Duurzame Energie Voorziening sinds oktober 2017 intensief onderzoek naar de manier waarop twee nieuwbouwwoningen in Zutphen zo energiezuinig mogelijk bewoond kunnen worden. Door het optimaal inregelen van technische installaties en door het analyseren van het gedrag van de bewoners. "In overleg met de aannemer lieten we een groot aantal sensoren in de huizen plaatsen. Zo konden we bijvoorbeeld het gedrag van de bewoners meten. In het ene huis zette men in de winter regelmatig de ramen open, terwijl de bewoners van het andere huis graag vaak een warm bad namen. In beide gevallen beïnvloedt gedrag het energieverbruik in een woning. Gedrag blijkt zelfs de grootste invloed te hebben op energieverbruik."

Wat leerden jullie over de technische kant?

"We onderscheiden drie factoren die hier een rol spelen. Een deel van het energieverbruik ligt aan het gebouw zelf. Een nieuwbouwwoning waarin een cementvloer ligt, geeft het eerste jaar nog veel vocht af. Dat heeft invloed op energieverbruik. Daarnaast heb je de technische installaties, zoals een warmtepomp en een cv-ketel die op een bepaalde manier functioneren en onderling reageren. Tenslotte is er het gedrag van de bewoners. In dit CleanTech House-project zorgen ICT-studenten dat de data die het Smart Home Systeem en het Energiemonitorsysteem produceren binnenkomt op een server. Dat geeft ons mogelijkheden om te meten op welk punt een energiezuinige warmtepomp afslaat en de cv-ketel gas nodig heeft om aan te slaan. Uiteindelijk willen we natuurlijk van het gebruik van gas af. Misschien kunnen we met zo’n warmtepomp nog wel veel verder gaan. Dat zou een interessante conclusie zijn."

Gasloze woningen, dat is een zeer actueel onderwerp.

"Dat klopt, maar de landelijke Van Gas Los-discussie is een verhaal dat nuancering verdient. Een warmtepomp functioneert alleen goed als je een lage temperatuurafgifte in je woning hebt. Dat hebben de meeste bestaande woningen niet. Als je de bronwarmte uit de lucht haalt, dan geeft zo’n pompinstallatie in binnensteden veel lawaai. Stillere installaties zijn een stuk duurder. Vaak te duur voor particulieren. Dus ontstaat er een spanningsveld. Een duurzaam warmtenet voor een hele wijk zou voor veel mensen gunstiger zijn, maar dan wordt het ineens een gebiedsvraagstuk waar investeerders en overheid met elkaar om tafel moeten. En dat kost weer meer tijd."

In Olst heeft men wel iets op wijkniveau aangepakt.

"Met een andere insteek, ja. Ons project in Zutphen is een soort ‘CleanTech 1.0’ geworden. We willen eerst van onze bevindingen leren en zodoende steeds een stap verder komen. Het project met 24 woningen in Olst laat zien dat ‘CleanTech 4.0’ al bestaat. Tenminste, als je het hebt over circulair bouwen. Zo is er gebouwd met veel natuurlijke materialen uit de nabije omgeving en zorgt een zogenaamd rietbedfilter aan de rand van de wijk dat afvalwater weer schoon de bodem insijpelt. Het gaat hier om een wijk met waarvan de bewoners gezamenlijk een aantal keuzes gemaakt hebben. Zo is er geen riolering en brengen ze dagelijks hun sanitaire afval naar de composthoop. Dat zijn keuzes die veel mensen in een gemiddelde woonwijk nog niet willen of kunnen maken."

Hoe zie je de toekomst van energiearm bouwen en wonen?

"Projectontwikkelaars en aannemers zullen op steeds grotere schaal duurzame woningen gaan bouwen. Doordat ze bij dit soort onderzoeksprojecten betrokken zijn, leren ze hoe hun ’eigen huizen’ reageren. Huizen, die ze na de garantieperiode normaal gesproken uit het oog verliezen. Circulair bouwen wordt de toekomst. Daarbij gaat het er om dat we bouwmaterialen met een lage eco-footprint in de kringloop houden. Materialen uit de natuur zoals grassen, rieten en vlassen zullen steeds vaker gebruikt worden. Bijvoorbeeld als isolatiemateriaal. Circulair bouwen gaat de standaard wordt. Het duurt even, maar deze beweging zal uiteindelijk alles omkeren."