Wat is de optimale match tussen mens en technologie in zorg- en welzijnswerk? Saxion start breed onderzoek

“We zien dat er druk komt te staan op zorg- en welzijnsprofessionals. Dat ze het regelmatig lastig vinden om met nieuwe technische toepassingen te werken,” zegt Marjolein den Ouden, lector Technology, Health & Care. ”Bijvoorbeeld omdat de technologie niet goed aansluit bij hun dagelijks werk, omdat hun opleiding daar destijds nooit in had kunnen voorzien. Of omdat professionals een ander beeld hadden bij het werk in de praktijk én omdat die praktijk qua technologie razendsnel verandert. Het is dus niet gek dat we met elkaar deze maatschappelijke uitdaging hebben om daar antwoorden op te vinden.”

Anders en slimmer inrichten

Die antwoorden liggen onder andere op het grensvlak van haar lectoraat en dat van Stephan Corporaal, lector Human Capital in Smart Industry én lector Strategische HRM. En niet alleen daar, maar ook in het mbo-, hbo- en op wo-niveau waar professionals voor het vakgebied worden opgeleid. En natuurlijk ook in de praktijk zelf, waar professionals geconfronteerd worden met de kanteling die gaande is: een samenleving die vergrijst, de complexere (zorg)vraag die toeneemt in de thuissituatie, een afname van beschikbaar personeel en de opmars van technologie. Technologie die onvermijdbaar is om het werk in de zorg- en welzijnssector anders en slimmer te gaan inrichten, alleen al vanuit het oogpunt van houdbaarheid.

Impact op het veranderen van de beroepsgroep

Het komende jaar coördineren Marjolein en Stephan de eerste fase van twee TechYourFuture-onderzoeken die vormgegeven worden in een breed consortium van samenwerkingspartners vanuit onderzoek, het onderwijs en de zorg- en welzijnssector. “We starten met een brede pilot-studie binnen het mbo, hbo én het master-onderwijs, samen met ROC van Twente en Windesheim. Daarin onderzoeken we twee technologieën die echt impact hebben op het veranderen van de beroepsgroep,” vertelt Marjolein.

Onderzoek doen in het onderwijs

Met Hartzorg op Afstand (gezondheidszorg) en Jouw Omgeving (sociaal werk) gaan studenten op verschillende manieren aan de slag met het begeleiden van cliënten op afstand. Marjolein: “We onderzoeken daarbij de competenties die studenten nodig hebben, de manier waarop ze invloed kunnen uitoefenen op hun taak en hoe ze naar hun beroep kijken, door het gebruik van deze technologie. Verandert die blik daar bijvoorbeeld door? Zien ze zichzelf dit soort technologieën na hun afstuderen ook echt gebruiken?”

Marjolein noemt de samenwerking tussen alle opleidingsniveaus een sterk aspect aan het onderzoek. “Ook in de praktijk werken professionals vanuit het mbo, hbo en wo samen, waarbij ze elkaars expertise weten te vinden.” Aansluitend wordt de koppeling met het werkveld gelegd. Niet alleen in nieuwe leergemeenschappen, ofwel Communities of Practices, met de zorg- en welzijnspraktijk op de werkvloer. Ook nadrukkelijk met HRM-afdelingen van de betrokken organisaties.

Kwaliteit in zorg- en welzijswerk verbeteren

“Dat is het unieke van de opbouw van het onderzoek en van onze brede samenwerking,” aldus Stephan. “Een krachtig human capital-beleid is enorm belangrijk voor het duurzaam inzetbaar houden van medewerkers. De huidige coronatijd maakt iets extra duidelijk. De werkdruk en intensiteit van het werk zijn enorm en de regelcapaciteit in het werk is beperkt. We gaan nu juist aan de slag om die kwaliteit van het werk in de zorg en welzijn te optimaliseren. Om de samenwerking met technologie zo in te richten, dat mensen anders tegen technologie aan gaan kijken. Dat het geen bedreiging is, voor extra bureaucratie zorgt, maar juist een hulpmiddel kan zijn. Om het werk beter vol te houden. Om zelf meer regie op hun werk te krijgen.”

Marjolein: “Toen de eerste coronagolf voorbij was, zag je dat mensen, waar dat kon, automatisch teruggingen naar hun oude manier van werken. Daar kunnen we, ook met ons onderzoek, veel van leren. Waarom lukt het wel als de noodzaak er is? We zijn op zoek naar een optimale match tussen mens en technologie. Je hebt dat fysieke contact regelmatig nodig om je werk goed te kunnen doen. Hoe kunnen we dan nu leren van de manier waarop we tijdelijk anders moesten werken? Welke zaken nemen we mee om ons vakgebied te verrijken? Als medewerker kun je daar wel degelijk invloed op hebben, maar hoe zorg je dat je die invloed krijgt én pakt? Dat is nog nieuw.”

Grote ambities, maar concreet beginnen

De ambities voor het onderzoeksprogramma zijn groot, maar de aanpak is er eentje die volgens Stephan de mentaliteit in Oost-Nederland kenmerkt: “We beginnen nuchter en heel concreet met een interventie met professionals. Daar ligt de basis. Ons doel is om docenten en studenten te enthousiasmeren. Daarop bouwen we voort met onze gezamenlijke programmalijn. We willen een bijdrage leveren om zorg en welzijn te veranderen, impact maken. Door nu eindelijk vanuit verschillende invalshoeken aan de slag te gaan met een mensgerichte benadering van technologie.”

Het brede consortium waarin Saxion de komende jaren gaat samenwerken heeft een open karakter, benadrukt Marjolein. “We willen dat nadrukkelijk uitbreiden. Er zijn al zorgorganisaties die interesse hebben, maar denk ook aan technologiebedrijven. De webinars die we vanaf januari 2021 gaan houden, zijn gericht op uitwisseling. We krijgen graag input uit het werkveld: waar zitten de knelpunten in de praktijk waarvoor oplossingen nodig zijn?”