De lockdown is eindelijk ten einde. Langzamerhand keren we terug naar het oude normaal. Grote groepen mensen komen samen, de verjaardagen zijn weer een groot feest en je hebt je agenda vol met sociale activiteiten. Toch hebben heel veel mensen moeite met het terugkeren naar het ‘oude normaal’. We zijn sneller overprikkeld en krijgen het benauwd in grote druktes. We maken een grote verandering door.
De reacties die je voelt, hebben te maken met de aanpassing in onze levens. Heel veel mensen hadden in de lockdown een totaal ander ritme. Nu alles weer open is, moet je je leven en routine opnieuw aanpassen en dat kan zorgen voor frustratie. Het kan overweldigend voelen en je kunt het gevoel hebben dat je geen controle hebt of simpelweg nog niet klaar bent voor het ‘oude normaal’. Je bent niet de enige die hier moeite mee heeft.
Nieuwe normaal
Vooral studenten hebben last van de terugkeer naar het nieuwe ‘normaal’. Tijdens de lockdown volgden de studenten de lessen volledig online. Nu alle lessen weer fysiek gegeven worden, is er een overdosis aan prikkels in de grote collegezalen waar iedereen zich probeert te focussen. Het opbouwen van een nieuw ritme is niet makkelijk.
Wat is een overprikkeling
Prikkels zijn stukjes informatie die je binnenkrijgt via je zintuigen (voelen, ruiken, horen, zien en proeven). Je brein verwerkt deze prikkels en je zenuwstelsel regelt dat de prikkels naar de juiste plekken in je lichaam worden gestuurd. Op deze manier kun je dingen doen, zoals lopen, praten en fietsen.
Wanneer je overprikkeld bent, worden de prikkels niet meer goed verwerkt. Je zenuwstelsel krijgt een overload aan impulsen, waardoor je lichaam uit balans gaat. Omdat veel prikkels tegelijkertijd om je aandacht vragen, heb je moeite om de prikkels te verwerken. Het geeft een druk en vermoeid gevoel.
Moeite
Ons brein is na de lange lockdown gewend geraakt om weinig prikkels binnen te krijgen. De prikkelverwerking van ons brein is behoorlijk veranderd. Nu we weer teruggaan naar grote groepen druktes en feesten, moet ons brein extra hard werken waardoor het overprikkeld en uitgeput raakt en we in de stress schieten. Als we te veel prikkels binnenkrijgen, reageert ons brein daarop door bepaalde stoffen aan te maken. Bij te veel prikkels wordt dat het stresshormoon. Bij langdurige klachten kan deze stress leiden tot psychische klachten, wat op lange termijn schadelijk kan zijn voor de psychische gezondheid.
Klachten
Overprikkeling kun je ervaren in de vorm van hoofdpijn, vermoeidheid, stress, verminderde concentratie, slaapproblemen, onrust en het overlopen van emoties. Bij sommige mensen kan het zelfs leiden tot koorts, overgeven of een epileptische aanval. Op lange termijn kan een overprikkeling zelfs leiden tot volledig geïsoleerd leven.
Dat alles weer kan, betekent niet dat alles weer hoeft.
Inhaalgedrag
Mensen hebben zich een lange periode beperkt gevoeld, omdat heel veel sociale activiteiten niet mogelijk was. Nu de lockdown voorbij is, proberen we deze behoeftes te overcompenseren. We doen extra ons best om het in te halen waardoor we veel sneller uitgeput en overprikkeld raken.
Student Jorien van der Sluis denkt daar heel anders over: “Tijdens de lockdown merkte ik dat ik het heerlijk vond om avonden thuis te zijn en niks te doen. Voorheen was ik altijd het hele weekend in de weer: terrassen, uitgaan en ga zo maar door. Tijdens de pandemie kwam ik erachter dat ik eigenlijk helemaal niet zo’n type ben. Het leek wel alsof ik daarvoor altijd maar gewoon in een doolhof liep, zoekende naar wie ik was en wat ik wilde. Zet mij nu op zaterdag avond maar lekker achter de klei of verf, heerlijk.”
Voel geen verplichting
Verbondenheid is een van onze basisbehoeftes. We zijn daarom gek op sociale activiteiten. Tijdens de lockdown was het makkelijker om jezelf terug te trekken, omdat er geen sociale verleidingen waren. We werden gedwongen om te ontspannen. De druk om elke dag aan te staan, viel weg. Sinds alles opengaat merken we dat mensen een enorme druk voelen om er weer continu bij te horen. Dat er geen lockdown meer is, betekent niet dat jij niet in ‘lockdown’ mag. Je kunt nog steeds een stapje terug zetten. Voel vooral geen verplichtingen door je sociale omgeving en durf vaker nee te zeggen om je balans terug te vinden.
Leren signaleren
Als je weet dat je snel overprikkeld raakt, onderzoek dan van welke prikkels je last hebt. Probeer deze prikkels te vermijden of zoek naar mogelijkheden om er minder last van te hebben. Voorkom de overprikkeling. Als je bijvoorbeeld te snel last hebt van visuele prikkels, kijk dan goed naar waar je gaat zitten en zoek de rustige plekken uit. Als je last hebt van concentreren, zorg dan dat je de prikkels, zoals tv of radio, uitzet als je bezig gaat.
Stap voor stap
De beste overgang naar het oude normaal, is om het stap voor stap op te bouwen. Dat alles weer kan, betekent niet dat alles weer hoeft. Kijk vooral naar waar je grenzen liggen, bouw een fijn ritme op en zet soms een stapje terug als het je te veel wordt. Want als je de drukte opzoekt, moet je daar ook van herstellen.
Acceptatie is the key
Wat vooral helpt is acceptatie. Probeer er niet overheen te leven, maar bewaak goed de grenzen. Informeer het aan de mensen om je heen die belangrijk voor je zijn. Je kunt ze uitleggen dat je na de lockdown moeite hebt met je aandacht goed vast te houden en daardoor moeite hebt om prikkels te filteren. Geef grenzen aan en vraag bijvoorbeeld of er een pauze mag zijn en of de volume van de muziek wat lager mag.
