Column: leven met het imposter syndroom
'Jaren later kijk ik terug naar een onzeker meisje dat zichzelf in de weg zat. Ze was altijd al goed genoeg.'
Bang zijn om afgewezen te worden, het gevoel hebben dat je er niet bij hoort of aannemen dat je niet goed genoeg bent. Dat zijn de symptomen van het imposter syndroom, ofwel het bedriegerscomplex. Ook Studentredacteur Elcin had hier last van. Nog steeds herkent ze de momenten waarin ze wordt geremd omdat ze niet gelooft in haar eigen potentie. Hoe ze ermee heeft leren leven vertelt ze in de volgende column.
Onzekerheid, angst en perfectionisme zijn de basis voor het imposter syndroom. Ook ik dacht lange tijd niet goed genoeg te zijn in het werk dat ik deed. Ik twijfelde aan mijn capaciteiten en werd uiteindelijk overgenomen door een heftige vorm van perfectionisme die getriggerd werd door het imposter syndroom. Het gevoel begon zich te ontwikkelen op de basisschool en werd versterkt tijdens mijn mbo-studie.
Wat is het imposter syndroom?
Het imposter syndroom zorgde ervoor dat ik niet geloofde in mijn eigen capaciteiten. Als je last hebt van het imposter syndroom heb je het gevoel dat je een bedrieger bent en het niet verdient om succesvol te zijn in je werk of prestaties. Wanneer je wel successen en prestaties behaalt in je werk of privé, ben je niet snel tevreden. En als je dingen bereikt, denk je dat het komt door externe factoren en niet doordat je goed bent in hetgeen dat je doet. Onterecht heb je dus steeds het gevoel dat je door de mand valt en iedereen erachter komt dat je werkelijk niks kan; het bedriegerscomplex.
Oorzaken van het imposter syndroom
Maar waarom zo streng zijn voor jezelf? Er zijn verschillende aanleidingen die het imposter syndroom kunnen veroorzaken of versterken. Perfectionisme en een laag zelfvertrouwen gaan vaak samen en triggeren de imposter-gevoelens. De manier waarop iemand is opgevoed kan ook invloed hebben voor het ontstaan van het imposter syndroom. Als jouw ouders altijd de nadruk hebben gelegd op het belang van je prestaties, kan dit ertoe leiden dat je later ook torenhoge verwachtingen aan jezelf stelt.
Het is heel lastig om naar de havo te gaan terwijl haar moedertaal geen Nederlands is.
Het mavo-advies is het meest logische voor Elcin. Havo kan ze nooit aan.
Als je mbo al moeilijk vindt, zal je het nooit maken op het hbo.
Misschien moet je thuis vaker Nederlands spreken, anders zal je het nooit maken.
Mijn verhaal: hoe het begon
Terug naar mijn verhaal. Op de basisschool en later tijdens mijn opleiding kreeg ik de opmerkingen hierboven te horen. Deze opmerkingen kwamen telkens harder binnen en zaten op een gegeven moment altijd in mijn achterhoofd. Bij elke stap in mijn leven speelden deze zinnen zich opnieuw en opnieuw af.
Na de basisschool ging ik naar de middelbare school en uiteindelijk naar het mbo. Daar deed ik de opleiding Interieuradviseur. Ik behaalde mijn diploma, maar ik bleef twijfelen aan mijn capaciteiten en vaardigheden. Zelfs het papiertje dat ik kreeg, bevestigde niet dat ik een interieuradviseur kon zijn.
Ondertussen was ik mezelf compleet verloren en besloot ik om een tussenjaar te nemen. Ik negeerde mijn dromen en ambities. De opmerkingen die ik mijn leven had gehoord draaiden continu door mijn hoofd. 'Wat als ze gelijk hadden?', dacht ik. Wat als ik het echt niet aankon?
Van mbo naar hbo
De opleiding Creative Business dwaalde al vanaf het begin van mijn mbo-studie in mijn hoofd. Toch durfde ik de keuze voor het hbo niet te maken. Ik dacht dat ik niet geschikt was. Ik moest minder groot dromen, want dan kon ik teleurstellingen voorkomen. Ik zag mezelf niet als maker en helemaal niet als schrijver. Dat ik altijd pen en papier opzocht als ik in de knoop zat met mezelf, betekende niet dat ik ook schrijver kon zijn. ‘Wat heb ik nou te vertellen aan anderen?’, dacht ik.
Ik had daarnaast geen voorbeelden in mijn omgeving die mij inspireerden om door te gaan met studeren. Het enige wat mij bleef triggeren waren mijn ambities. Ik móest onderzoeken wat ik nou echt interessant vond. Want als ik door zou gaan op de manier hoe ik toen leefde, zou ik doodongelukkig worden. Maar telkens opnieuw werd ik geremd door mijn eigen gedachtes, twijfels en onzekerheden; het imposter syndroom kwam altijd om de hoek kijken.
Wanneer alles veranderde
Toch deed ik het; ik ging naar de open dag van Creative Business en besloot ervoor te gaan. En wat voelde de studie goed! De docenten waren heel persoonlijk en de sfeer in het glazen gebouw in Enschede was heel prettig. Vanaf dag één van mijn studie Creative Business ging ik er volledig voor. Ik mocht niet falen. Absoluut niet. Lees: zwaar perfectionisme.
Bedriegerscomplex: vechten of vluchten
Goed om te weten: mensen die imposter-gevoelens ervaren merken dit niet alleen in hun werk, maar ook in hun persoonlijke leven. Het bedriegerscomplex begint vaak met stress en hier kunnen twee soorten reacties uit ontstaan: vechten of vluchten.
In mijn studie en werk koos ik ervoor om te vechten. De hele dag door was ik aan het werk. Ik was zwaar perfectionistisch en legde de lat hoog. Toen ik met mijn studie begon brak de coronapandemie uit. Dat was voor mij het moment dat ik volledig ging voor mijn opleiding, een bedrijf opzette en ging netwerken met studenten, docenten en professionals. Ik benutte elke minuut van de dag.
In mijn persoonlijke relaties koos ik er vaak voor om te vluchten. Merkte ik dat ik iemand niet waard was? Dan wees ik mensen af en verbrak ik relaties. Hoe pijnlijk dat ook was.
Hoe ik het imposter syndroom heb overwonnen
Mijn studie Creative Business is één van de beste keuzes van mijn leven. Het is de plek waar ik ben gegroeid, zelfverzekerder ben geworden en mijn mindset heb veranderd. De afgelopen drie jaar heb ik de beste mensen om mij heen verzameld. Mensen die mij lieten beseffen dat ik goed ben in het werk dat ik doe. Ik zag in dat mijn studie mij heel goed afging. Langzamerhand merkte ik daardoor dat alle imposter-stemmen die mij naar beneden haalden, steeds minder goed te horen waren. De successen wogen opeens zwaarder dan mijn negatieve zelfbeeld.
Hoe weet je of je het imposter syndroom hebt?
Misschien herken je wel veel van mijn verhaal. Het imposter syndroom komt vaker voor dan je denkt. Het helpt om er open en eerlijk over te praten en je gevoelens te delen bij vrienden of familie. Als je hier veel last van hebt, denk dan ook eens aan een gesprek met een professional zoals een therapeut. Zij kunnen je uiteindelijk het beste diagnosticeren. Je kan ook terecht bij een studentendecaan van Saxion. Die is ervoor om hulp te bieden bij onderwerpen die jou belemmeren in je studie en prestatie.
Waar sta ik nu?
Jaren later kijk ik terug naar een onzeker meisje dat zichzelf in de weg zat met deze angsten. Ze was altijd al goed genoeg. Het enige dat ze nodig had was de wilskracht en het besef dat ze het wél kon. Vandaag op de leeftijd van 25 jaar ben ik mij meer dan ooit bewust van wie ik ben, wat ik kan en het allerbelangrijkste: dat ik het al die tijd waard ben geweest.
