Professor Judy Honig deelt kennis over de Professional Doctorate

Als we dr. Judy Honig treffen in haar werkruimte bij Saxion Enschede, heeft ze al een druk programma achter de rug. Zo sprak ze met mensen van de Saxion Research and Graduate School, en was ze in Utrecht op bezoek bij de voorzitter van de nationale beroepsvereniging voor verpleegkundigen en verzorgenden (V&VN). Toch is ze nog vol energie. Ze is dan ook op een belangrijke missie. “Ik ben hier in het kader van een Fulbright Specialist Program,” zegt Judy. “Fulbright biedt mogelijkheden voor mensen om hun expertise te delen met andere instellingen, agentschappen en entiteiten.”

Met die expertise zit het wel goed. Als professor en Vice Dean aan de Columbia School of Nursing, beschikt Judy Honig over een lange staat van dienst. Haar bezoek aan Nederland staat in het teken van het pionierswerk dat ze in de Verenigde Staten verrichtte op het gebied van de Professional Doctorate (PD). In Nederland is de PD onlosmakelijk verbonden met hbo-instellingen. Kort gezegd biedt een PD de mogelijkheid om binnen het hoger beroepsonderwijs een doctoraatstraject te doorlopen. Lector Jan Jukema, die later tijdens het gesprek zal aanschuiven, is op dit vlak een van de kartrekkers binnen het domein Gezondheid en Welzijn. Judy en Jan kwamen met elkaar in contact, en the rest is history. Of eigenlijk geldt dat vooral voor de verstevigde banden tussen Saxion en de Columbia School of Nursing, want voor de rest is er nog volop werk aan de winkel.

History repeating

Hoewel er in Nederland grote stappen zijn gezet om de PD in het hoger onderwijs te integreren, blijven er zeker nog uitdagingen over. Zoals de verankering van de PD-titel in onze wetgeving. Van wie kun je in zo’n geval beter leren dan van iemand die veel van die uitdagingen al is aangegaan? Dr. Judy Honig vertelt: “Ik kwam in de jaren ’80 naar de School of Nursing vanwege de zeer creatieve en innovatieve structuur, die me in staat stelde om mijn activiteiten als medisch specialist voort te zetten en tegelijkertijd les te geven. Dat was toen nog niet gebruikelijk in de verpleging; de meeste mensen doceren verpleegkunde of werken alleen als verpleegkundige. Maar ik kon toen beide doen, en ik was niet uniek. Vanaf 1986 hadden we een sterke faculteit met hooggekwalificeerde docenten die lesgeven combineren met de klinische praktijk. Om studenten te kunnen begeleiden in de richting van hoger klinisch onderwijs. Later, rond 2000, kwam alles serieus in beweging in termen van presentaties en publicaties die vanuit Columbia University kwamen.”

Judy gaat in sneltreinvaart door de geschiedenis van de Practice Doctorate, zoals de PD in de Verenigde Staten wordt genoemd. Voor de duidelijkheid: de PD en de Practice Doctorate zijn vergelijkbaar, maar niet identiek. “De Practice Doctorate is discipline-specifiek,” licht Judy toe. “Dus in een discipline als fysiotherapie, verpleegkunde of ergotherapie. De Professional Doctorate heeft meer een globale kijk binnen een domein. Het is een soort professionele paraplu.” Voordat we afdwalen, houdt Judy ons nog even bij haar geschiedenisles, die sterk is verbonden met urgente maatschappelijke thema’s. Na het pionierswerk vanuit Columbia University, was het begin deze eeuw de uitdaging om landelijk voet aan de grond te krijgen. Met dat doel in het achterhoofd, nam Judy de uitnodiging aan om toe te treden tot een nationale taskforce. De Amerikaanse gezondheidszorg van dat moment werd in kaart gebracht, en bij sommige typen zorgprofessionals werden knowledge gaps geconstateerd. Ofwel: een tekort aan kennis, in dit geval gelet op urgente behoeftes vanuit de samenleving. Judy illustreert: “De vergrijzing van de bevolking, veel mensen die leven met chronische aandoeningen. Mensen die kwaliteit van leven willen, tot het einde aan toe.”

De taskforce kwam tot de conclusie dat verpleegkundig specialisten beter opgeleid moesten worden, om aan de toenemende vraag vanuit de samenleving te kunnen blijven voldoen. “Toen hebben we met klem geadviseerd om met een Doctor of Nursing Practice (DNP) te komen,” zegt Judy, “een alternatief voor de PhD, wat op dat moment een erg gewaagd statement was.” Na dat advies bleven er nog genoeg stappen en barrières over, en uiteindelijk leidde het pionierswerk van een andere taskforce – waarin Judy wederom zitting nam – in 2006 tot standaardnormen voor de zogenaamde DNP-graad en vereiste competenties voor afgestudeerden.

Talk of the town

Terug naar het hier en nu. We hebben het nog even over de verschillen tussen Practice Doctorates en de PD, als lector Jan Jukema goedgeluimd de kamer binnenloopt en plaatsneemt aan tafel. “Ik wist dat je me zou helpen,” grapt Judy. Jan heeft gelijk door waar we ons in het gesprek bevinden. Hij haakt aan: “Iedereen heeft het erover hoe een bachelor-kandidaat bij jullie rechtstreeks naar de Professional Doctorate kan gaan. Het is the talk of the town.” Waarmee Jan doelt op de toegankelijkheid van een DNP-track; in het geval van een PD moet de kandidaat eerst in het bezit zijn van een mastertitel. “Het zijn echt barrières,” zegt Jan, “die voor sommige kandidaten niet relevant zijn. Bijvoorbeeld als het gaat over professionals die veel werk- en levenservaring hebben, waardoor ze al in staat om zijn complexe vraagstukken in de praktijk te herkennen en daarvoor veranderingen te realiseren. Ik denk dat we daarvan kunnen leren. Er zijn een paar uitzonderingen waarbij je zonder master kunt promoveren, maar dat is zeer, zeer zeldzaam. In het hbo kunnen we onze eigen regels opstellen voor het invoeren van een PD-programma. Want wat zijn de argumenten om voor ons nog vast te houden aan de volgorde bachelor, master en dan pas toegang tot de professional doctorate?”

Er klinkt een soort urgentie door in de woorden van Jan. Iets dat wellicht te maken heeft met dezelfde uitdagingen waarmee Judy in de Verenigde Staten werd geconfronteerd. Denk aan vergrijzing en welvaartsziekten. “We moeten voldoen aan onze maatschappelijke eisen,” licht Jan verder toe, “en dan vooral aan de eisen in het domein Gezondheid en Welzijn, waarin steeds minder professionals werkzaam zijn. Daarom hebben we in verhouding meer hoger opgeleide mensen nodig: professionals die deze grote uitdagingen aankunnen.”

Grote voordelen

We raken niet uitgepraat over de voordelen die PD’s in Gezondheid en Welzijn met zich meebrengen; niet alleen voor de maatschappij als geheel of individuele burgers, maar ook voor de zorg- en welzijnsprofessionals in kwestie. “Ze hebben veel meer vrijheid in wat ze kunnen doen,” zegt Judy over de Practice Doctorate in de Verenigde Staten. “Veel meer carrièrekeuzes. Zelfs als beoefenaar worden ze gevraagd om bijvoorbeeld de behandeling van diabetespatiënten te evalueren, zodat kan worden nagegaan hoe goed iets werkt in de praktijk. Dankzij hun vaardigheden zijn ze daartoe in staat.”

Het zijn hoopvolle beloftes. En wat hoopt Judy met haar bezoek aan Nederland te bereiken? Judy: “Een van de dingen die ik wil doen, is Jan en zijn collega’s helpen om echt tot relevante producten te komen die zijn afgeleid van de praktijk. Producten die passen bij het doctoraatsniveau van de PD. We hebben in het geval van de Professional Doctorate nog geen peers, dus het is moeilijk om door vakgenoten te worden beoordeeld. Als het gaat over verdere acceptatie, dan denk ik dat gedegen casestudy's bijvoorbeeld kunnen helpen. Een casestudy wordt min of meer geaccepteerd door de academische wereld. En ja, je moet ervoor zorgen dat het geaccepteerd wordt.”

Een netwerk van peers en casestudy’s dus. Wat wellicht ook kan helpen bij verdere acceptatie van de Professional Doctorate in Gezondheid en Welzijn, is de aantoonbare correlatie tussen hoger opgeleide verpleegkundigen en betere resultaten voor patiënten. Judy spreekt ons moed in: “Ik denk dat Nederland absoluut op de goede weg is, en ik ben erg onder de indruk van de inspanningen die zijn geleverd.” En wanneer is Jan tevreden? “Dan denk ik aan verschillende antwoorden,” zegt hij. “Maar ik ben erg gelukkig als de Professional Doctorate echt onderdeel van het hbo wordt. Als het een erkende graad is, die wordt opgenomen in onze Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek.”

Fotografie: Thomas Busschers