Online lesmateriaal, een docent (Anthony van den Berg) aan het woord

Nou gebruik ik regelmatig, waar het kan, materiaal dat ik online ben tegengekomen, maar hoe ik aan dat materiaal kom en hoe en waarom ik het inzet? Daar heb ik nog nooit structureel over nagedacht, ik deed het gewoon op een “onbewust bekwame” manier... althans dat hoop ik. Deelnemen aan de Webinar van Surf heeft me gedwongen om na te denken over het selectieproces en de aard van het gebruik van online materiaal tijdens mijn lessen.

Ik geef een aantal van de software engineering vakken bij HBO-ICT. Als er over één onderwerp veel te vinden is op het Internet dat is het wel over dit vakgebied. Youtube is gevuld met hoorcolleges van andere Universiteiten. Diverse aanbieders van MOOCs zoals Coursera en Linked in learn bieden al dan niet betaald allerlei modules aan. De documentatie van de programmeertalen die wij gebruiken (java, python etc)  en de tools (Intellij), ook allemaal online. Kortom een overdaad aan inhoud.

Hoe ga ik te werk
Het startpunt van het selectieproces zijn natuurlijk de leerdoelen en de leeruitkomsten. Deze leerdoelen dienen als inspiratiebron voor het vinden van zoekwoorden die gebruikt worden bij het zoekproces. Daarna wordt er gefilterd op andere criteria en overwegingen.

De taal waarin het materiaal wordt aangeboden is uiteraard is een belangrijk criterium. Onze opleiding is bijvoorbeeld tweetalig, Engels en Nederlands. Hierdoor is alleen het materiaal dat of in beide talen is gemaakt, of alleen in het Engels beschikbaar is geschikt. Maar er zijn veel soorten Engels op het internet. De spreker mag best een accent hebben, maar hij/zij moet natuurlijk wel comfortabel te volgen zijn. Helaas is dat niet bij al het materiaal het geval.

Waar je het materiaal voor gaat gebruiken is een belangrijke factor in mijn selectieproces. Daarbij maak ik onderscheid in drie reden om online materiaal in te zetten bij de vakken die ik geef. Ik kan het inzetten als:

• In plaats van materiaal
• Nice to have materiaal
• Inspirerende materiaal

In plaats van materiaal
Dit materiaal vervangt delen van of in het geheel het “hoorcollege” onderwijs. Van belang bij dit soort materiaal is dat het didactisch compleet is. Daarmee bedoel ik dat het alle elementen bevat die in goed onderwijs aanwezig moeten zijn; activeren van voorkennis, kleine hapklare brokken, veel gelegenheid tot oefenen, formatieve feedback, samenvattingen e.d.
Studenten moeten zelfstandig en in hun eigen tempo door het materiaal kunnen gaan. Ik moet het vertrouwen hebben dat ze daarmee de leerdoelen en de leeruitkomsten die ik door het inzetten van het materiaal wil bereiken gaan bereiken.
Een voorbeeld van materiaal dat ik zo inzet is de MOOC “Intro to Hadoop and MapReduce”. We gebruiken dit bij de specialisatie “Big Data Technologies” van HBO-ICT.

Studenten kunnen zelfstandig door het materiaal werken, en de oefeningen doen. Dit geeft mij meer tijd om het toepassen van de opgedane kennis te begeleiden.

Nice to have materiaal
Dit is materiaal dat ik als verdiepend of aanvullend materiaal wil aanbieden aan mijn studenten.  Hierbij is het didactische kwaliteit wat minder van belang. Voor het uiteindelijk behalen van de leerdoelen en leeruitkomsten is dit materiaal ook niet direct nodig. Het dient als aanvulling of toevoeging aan ons eigen materiaal. Ik bied het materiaal aan in de verwachting dat als de student het doorneemt er een diepere verwerking van de aangeboden informatie plaats vindt, omdat er meer verbanden worden gelegd rondom die informatie.

Materiaal dat ik hiervoor inzet is bijvoorbeeld Youtube serie Computer Science Crash course, waarin op een aangename laagdrempelige manier diverse thema’s binnen ons vakgebied de revue passeren:

Inspirerende materiaal
Een van de meest uitdagende zaken bij het ontwikkelen software engineering onderwijs vind ik het verzinnen van interessante uitdagende opdrachten. Deze moeten niet te moeilijk zijn en niet te simpel. Een bekend spreekwoord is “beter goed gejat dan slecht bedacht”. Ik “jat” graag, en met jatten bedoel ik natuurlijk hergebruik met toestemming. Ik denk namelijk dat door samen te werken met andere ontwikkelaars we een hoger kwaliteit van onderwijs kunnen verzorgen tegen lagere kosten.

Voor het vak concurrency ben ik op zoek gegaan naar dergelijk materiaal en heb die gevonden bij de Chalmers University https://www.cse.chalmers.se/edu/course/TDA384_LP1/exercises/.

Na correspondentie met de docent heb ik een aantal van hun opdrachten, na kleine aanpassingen, opgenomen in ons vak.

Als ik het juiste materiaal gevonden hebt en ik ga het inzetten bij mijn onderwijs, dan zijn er altijd nog een laatste paar overwegingen die ik probeer mee te nemen.

• Hoe zit het met de privacy van mijn studenten. Moeten ze ergens een account voor aanmaken? Wil ik dat wel? Wil de student dat wel? Kan ik haar daartoe dwingen? Natuurlijk niet! 😊. En het is tegen de AVG regels van Saxion.
• Zal het materiaal volgend jaar ook nog beschikbaar zijn. Bij Youtube acht ik de kans klein dat een video zomaar verdwijnt. Bij MOOC’s aangeboden daar derde partijen is dat natuurlijk altijd een risico.

Ik ben persoonlijk een groot voorstander van hergebruik van materiaal, zowel online via het Internet, maar ook offline; het klassieke boek. Het zal wellicht nooit helemaal passen bij wat ik wil dat de student leert, maar het inzetten ervan geeft mij meer tijd om samen met de student aan beroepsauthentieke problemen te werken. Uiteindelijk denk ik dat het toepassen van de kennis leidt tot leren, dus hoe meer tijd ik kan besteden aan mijn studenten begeleiden bij dat toepassen hoe beter!