Ineke van Oldeniel neemt afscheid als vicevoorzitter: ‘Bij Saxion zit nog zoveel ruimte voor inhoudelijke groei’

We bladeren door tuinfoto’s op haar iPad. Ze zijn van het vorige huis in Ommen, waar ze 24 jaar met haar man woonde. “Ik houd van rozen. En allium. Mooi maar niet gemakkelijk. We hadden een grote tuin, die we ook openden voor publiek. Inmiddels zijn we naar Twello verhuisd. De nieuwe tuin is de helft kleiner en een stuk strakker. Harmonie blijft belangrijk: de kleuren moeten kloppen, de bladvormen bij elkaar passen. Een tuin moet beeldend zijn, maar ook kaders hebben. Binnen die kaders mag het lekker bloeien.”

En zo dienen de metaforen voor ruim veertien jaar Saxion zich op natuurlijke wijze aan. Harmonie was altijd een belangrijk uitgangspunt in haar werk. “Zag ik een conflict aankomen, dan probeerde ik het zo te regelen dat het niet zou escaleren. Soms met een interventie om het conflict te voorkomen. Zoiets lukt niet altijd. Als het misgaat, moet je daar niet voor weglopen. Die verantwoordelijkheid heb je, als bestuurder, als manager, als collega. Maar dat wil niet zeggen dat je het fijn vindt.”

Niet alles dichttimmeren

Harmonie. Kleuren en bladvormen afstemmen. “Bij Saxion heb ik ook nooit alles dicht willen timmeren. Daarmee doe je onze professionals tekort. Maar ik wilde wel de Saxion-kleur aan onze activiteiten en ons onderwijs geven en dat vraagt tóch om afstemming. Ook in het onderwijs en onderzoek dat tussen academies en lectoraten gebeurt. Een hogeschool met 30.000 mensen, zonder kaders, afspraken en standaardisatie van processen leidt tot chaos. Wat is Saxion dan nog? Die balans moet je elke keer weer zoeken. Zeker ook in grote onderwijs- en kennisinstellingen. Maar binnen de kaders mag het dus zoveel mogelijk bloeien.”

De digitalisering maakte een enorme ontwikkelding door tijdens haar periode als vicevoorzitter. Het bracht nieuwe uitdagingen met zich mee, specifiek voor haar portefeuille. “Vroeger ging IT over systemen, nooit over informatievoorziening. We kochten hrm-systemen, financiële systemen en zetten ze als silo’s naast elkaar. Afdelingen maakten hun eigen processen, naar beste inzicht. Hielden soms een dubbele administratie bij. Voor de zekerheid. Als je kijkt hoe we nu onderwijs geven en werken, met hulp van een digitale leer- en werkomgeving, dan kunnen we ons niet meer voorstellen hoe dat in 2008 was.”

Transparant samenwerken

De informatiearchitectuur en -voorziening werd de afgelopen jaren steeds belangrijker. Die ontwikkeling kleurde voor een belangrijk deel haar tijd bij Saxion, vertelt ze. “Digitaliseren was geen doel op zich. Het moet op een positieve manier bijdragen aan hoe je onderwijs geeft, je werk doet, met elkaar communiceert. Het raakt je in alle facetten. En het is nooit af. Als je die losse systemen tot één mooi landschap hebt samengevoegd, is er nog de informatiebeveiliging.” De uitdagingen zijn groot, de schutting moet steeds sterker en hoger. “Technologie heeft ons tegelijkertijd zo veel gebracht om snel en transparant samen te kunnen werken. Vanuit mijn rol in het bestuur heb ik daar beweging in willen brengen, richting aan willen geven.”

Ook de rol van praktijkgericht onderzoek nam enorm toe de afgelopen jaren. “Ik heb enorm de waarde van een hogeschool voor de regio leren ontdekken. In onderwijs, onderzoek en de verbindingen met het werkveld. Ook hoe je daar als bestuur een belangrijke rol in kunt spelen. Saxion was behoorlijk ‘Enschede heavy’. We hebben de lijn ingezet om ook in Deventer en Apeldoorn het aanbod te versterken.”

Geduld en daadkracht

Soms vraagt de periode tussen zaaien en oogsten ook om geduld. Niet alleen door af te wachten, maar ook door te volharden. Door bestuurlijke kracht en doorzettingsvermogen te koppelen aan politieke wil. “Ik ben trots op wat we in Apeldoorn bereikt hebben met het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering (CVD). Dat heb ik natuurlijk niet alleen gedaan, maar er zitten heel wat uren in. Tien jaar geleden staken we daar al energie in. Veel partners wilden wel, maar het bleek lastig met elkaar een begin te vinden. Voor Apeldoorn leek het profiel van Veiligheid eigenlijk zo vanzelfsprekend, als je ziet welke instanties daar bij elkaar zitten. Er is geen stad in Nederland die dat kan claimen. Ik vond dat ook een ervaringspunt: in het dna van de regio moet íets aanwezig zijn om het te kunnen laten groeien, al gaat dat beslist niet vanzelf.“

Samenwerking in de regio, goede relaties met het werkveld. Ze zijn belangrijk voor een hogeschool, maar uiteindelijk ligt de eerste verantwoordelijkheid bij de studenten. “Je wilt ze laten zien hoe trots je op ze bent, dat je voor ze stáát. Ik heb het daarom altijd belangrijk gevonden daar ruimte voor te scheppen. Bijvoorbeeld bij de opening van een hogeschooljaar. Onze docenten zien dat natuurlijk nog veel sterker dan ik, omdat ze de enorme ontwikkeling zien tussen het moment waarop hun studenten binnenkomen en Saxion met een diploma verlaten. Toch vond ik het belangrijk de afstudeerprijs en de ondernemersaward een prominentere plek te geven in ons hogeschooljaar. Bijzondere prestaties mochten meer aandacht krijgen.”

Breed gevoel van trots

Over de Wall of Fame, een jaarlijks wisselende serie met portretten en uitgelichte prestaties van studenten en medewerkers, is best de nodige discussie geweest, vertelt ze. Wie mocht daar op? Wat waren de criteria? Werden er geen mensen voorgetrokken? “Maar we wilden die Wall juist wél in het leven roepen vanuit het College. Met een selectie studenten, docenten, onderzoekers, ondersteunende medewerkers: de mensen die zich onderscheidden dat jaar. Ze mochten van ons gezien worden. Van bezoekers en gasten hoorden we met hoeveel plezier ze daar naar keken. Dat zoiets op persoonlijk niveau duidelijk maakt hoe bevlogen onze studenten en medewerkers zijn. ‘Fijn om te weten dat jullie dat met trots laten zien,’ zeiden ze. Dat is ook de symbolische waarde van zo’n galerij. Elke dag zien we hier de parels. We staan er wekelijks bij stil in onze CvB-vergadering. Zo’n Wall of Fame staat symbool voor het brede gevoel van trots dat Anka Mulder, Timo Kos en ik als college hebben.”

Als grote organisatie zijn er niet alleen successen te vieren, maar is er onvermijdelijk gezamenlijk verdriet te verwerken. De afgelopen jaren vervulde ze daarbij een rol in de Nieuwjaarsbijeenkomsten, waarbij overleden studenten en medewerkers op persoonlijke wijze herdacht werden. “Ik vond het fijn over de vorm mee te denken. Een bloemengroet, een kaars, die uiteindelijk ook naar de familie ging. We zijn een mensenorganisatie en daar hoort bij dat je lief en leed deelt. Ik wil niet te veel eer voor die rol. In de teams en op de academies staan we stil bij verlies, maar als college vinden we het ook belangrijk om dat te doen, oog te hebben voor deze mensen en hun families. Het was goed om te merken dat die verbondenheid gevoeld werd. Dat maakt indruk.”

Andere uitdagingen

Van een andere orde, maar zeker ook indrukwekkend vond ze de opening van de Stadscampus in Enschede, in 2015. In het bijzonder de toespraak van Paul Polman, destijds topman van Unilever. Hij keerde er internationaal voor terug naar zijn Twentse wortels. In het bijzijn van familie hield hij een gloedvol betoog over hoe duurzaamheid en armoedebestrijding daadwerkelijk een plek kregen in de strategie van Unilever. “Niet alleen zijn bevlogenheid, maar ook de manier waarop hij daar echt werk van maakte, hebben indruk op me gemaakt.”

De uitdagingen van Saxion zijn anders dan in 2008, toen ze aantrad, blikt ze terug: “We hadden een lange periode waarin de studentenaantallen toenamen. Straks wordt dat anders, door demografische ontwikkelingen verandert dat. Evenals ons aanbod. Van een traditionele bachelor-voltijd onderwijsinstelling naar meer maatwerk, op het gebied van kortdurende opleidingen, Associate Degrees en Masters. De ambitie om met onderzoek te groeien heeft er vanaf het begin ingezeten, maar nam de afgelopen vier jaar een vlucht. We bewegen mee met wat de maatschappij vraagt. Daarmee neemt onze verbinding met de wereld om ons heen alleen maar toe.”

Open vizier

Verbindingen binnen Saxion waren er uiteraard ook volop. Met de Raad van Toezicht, het College van Bestuur en de directeuren als intensieve gesprekspartners. “We hebben altijd een fijn en stabiel College van Bestuur gehad. De eerste tien jaar werkte ik samen met Wim Boomkamp, daarna met Anka Mulder en Timo Kos. Goed kunnen samenwerken is geen vanzelfsprekendheid. Bij het afscheid van Wim memoreerde ik dat je in een samenwerking af en toe ook indeukvermogen moet hebben. Van beide kanten. Met z’n drieën gaf dat de laatste jaren weer een hele andere dynamiek. Ik vind dat we dat in alle combinaties in ons College van Bestuur goed vorm hebben gegeven. Door elkaars verschillen te respecteren, ze te gebruiken, maar ook door het plezier er in te houden.”

Dat kreeg het College ook terug van de directeuren, vertelt ze: “Ook met hen heb ik de samenwerking altijd als heel goed ervaren. Overal is wel eens iets aan de hand, maar als je met open vizier, gericht op de inhoud, de dingen bespreekbaar maakt, kom je een heel eind. Ik voelde me ook altijd gesteund door onze Raad van Toezicht, die moeilijke dossiers bepaald niet uit de weg ging, maar ons als College stimuleerde de beste beslissingen voor Saxion te nemen.”

De afgelopen twee coronajaren waren beslist intensief, maar brachten ook goede dingen. “Je realiseert je nog meer dat je het met elkaar moet doen. Op een bepaalde manier heeft dat Saxion als organisatie ook slagvaardiger gemaakt. Die slagvaardigheid heb ik mooi gevonden. En natuurlijk de enorme inzet van alle medewerkers om het voor onze studenten zo goed mogelijk te regelen. Die combinatie vond ik een hele mooie.”

Ruimte

Terugkijkend was verandering en in beweging blijven een constante factor. “Bij Saxion zie je dat we dat vooral op een ambitie-gedreven manier doen. Je kunt in beweging komen omdat er een brand te blussen is. Dat bedoel ik niet. Je kunt dagen en maanden brandweer spelen, maar ook om een andere reden in beweging komen: omdat je de ambitie hebt dingen te willen realiseren of veranderen.” Ze hoopt dat Saxion op die manier doorbouwt aan de bestendige lijn van de afgelopen jaren. “Als ik vooruitkijk, zie ik dat onze ontwikkeling als kennisinstelling nog echt niet ten einde is, als het gaat om de betekenis van onderzoek, de verbinding tussen onderzoek en onderwijs, de betekenis voor innovatie. Daar zit nog veel ruimte.”

Zelf zoekt ze de ruimte ook even, na haar afscheid. “Mijn man is één week ouder dan ik. Hij is de afgelopen jaren al wat minder gaan werken. We gaan eerst met vakantie, de zomer in. Daarna pakken we vast wel weer wat dingen op. Zelf vind ik het belangrijk niet direct te vluchten in nieuw werk. Ik wil niet het eerste dat op mijn pad komt aanpakken. Maar ik ben ook niet goed in stilzitten. Dat ga ik ook zeker niet doen. Ik ben graag fysiek bezig. Het ontwerpen en onderhouden van de tuin heeft altijd therapeutisch gewerkt. Het bracht mijn hoofd tot rust, gaf ruimte voor inzichten. Soms was ik de tijd helemaal kwijt. Ik denk dat ik het nodig had de afgelopen jaren. In ruimte ontstaan altijd nieuwe ideeën. Ik ben nieuwsgierig naar wat er komt.”    

Fotografie: Mariëlle Schiphorst (Vormbeeldig)