Arie Paul van den Beukel geïnstalleerd als lector Industrial Design: ‘We gaan van industrieel ontwerpen naar verantwoord ontwerpen’
Hij trad twee jaar geleden aan bij Saxion, om het stokje over te nemen van Karin van Beurden. Vandaag krijgt Arie Paul van den Beukel officieel de lectoren-penning omgehangen en is zijn formele installatie een feit. Een feestelijk moment waar hij, met zijn team, beslist naar heeft uitgekeken: “Dit markeert echt het moment waarop we vertellen waar we de komende jaren met ons lectoraat voor staan, wat we willen bereiken. In de samenwerking met bedrijven en organisaties, maar ook met studenten, het onderwijs en de andere Saxion-lectoraten.”
Een nieuw moment dus, om de koers van het lectoraat Industrial Design met de buitenwereld te delen. Die koers vat de vanmiddag geïnstalleerde lector kort maar krachtig samen in de titel van zijn lectorale rede: ‘Van industrieel ontwerpen naar verantwoord ontwerpen.’ Een titel die een verschuiving laat zien in de focus die het lectoraat de komende jaren aanbrengt. Daarbij komt ‘verantwoord ontwerpen’ centraal te staan. Waarom? Omdat elk product impact heeft, legt Arie Paul van den Beukel aan de vooravond van zijn installatie uit. De onderzoekslijnen ‘Mensgericht ontwerpen’ en ‘Materiaal en nieuwe technologie in ontwerp’ vormen de pijlers waarop het onderzoek van zijn lectoraat rust. Het onderzoek focust zich met name op de toepassingsgebieden ‘Ontwerpen voor de zorg’ en ‘Circulair ontwerpen’. Kortom: de routekaart van het lectoraat voor de komende jaren ligt op tafel.
Mens en Materiaal
Het is een route die een duidelijke verschuiving in het vakgebied en de onderzoeks-koers laat zien, ingegeven door een sterk veranderende wereld, zegt Arie Paul. Maar eerst: waar hebben we het over bij ‘Mensgericht ontwerpen’ en ‘Materiaal en nieuwe technologie’? In het eerste geval draait het vooral om het begrijpen van de behoeften en belangen van de gebruikers van een product of dienst, om daar vervolgens zo goed mogelijk op aan te sluiten. Bij ‘Materiaal en nieuwe technologie in ontwerp’ lijkt het startpunt juist aan de andere kant liggen, “meer technologie-gedreven,” legt Arie Paul uit. “Daarbij verkennen we met ons onderzoek hoe het vanuit innovatie met het materiaal of een bepaalde technologie mogelijk is om aan een vraag te voldoen. Bijvoorbeeld door materiaal efficiënter te produceren of het onderhoudsvriendelijker te maken.”
Het is toch vaak de techniek die voorziet in functionaliteit. Dat is in de basis heel goed bedoeld, maar we zien tegelijkertijd natuurlijk allerlei neveneffecten optreden.
Speelveld
Het lijken twee uitersten, maar eigenlijk grijpen ze in elkaar. “Samen kenmerken ze ons speelveld bij het ontwerpen. Productontwerp is natuurlijk een breed vakgebied. Aan de ene kant willen we dat producten functioneel zijn, waarmee ze bijdragen aan het welzijn van mensen, van gebruikers. Tegelijkertijd hebben we veel kennis nodig van de materialen en technologische mogelijkheden die zo’n product feitelijk ‘mogelijk maken’. Daarbij spelen vragen als: welke materialen hebben we nodig, welke productiemogelijkheden zijn er? Het is toch vaak de techniek die voorziet in functionaliteit. Dat is in de basis heel goed bedoeld (lachend), maar we zien tegelijkertijd natuurlijk allerlei neveneffecten optreden.”
Verantwoord ontwerpen
En dat is de spijker op de kop, als het gaat om een verschuiving van aandacht binnen het onderzoeksgebied van het lectoraat, vertelt Arie Paul. “We hebben de afgelopen periode met elkaar als onderzoeksgroep gekeken hoe wij onze missie, ons bestaansrecht kunnen aanscherpen. Naar wat we willen betekenen voor het onderwijs en het werkveld. Daarbij kwam een duidelijke wens naar voren: dat we als ontwerpers ook de verantwoordelijkheid willen nemen om goed te kijken naar de impact die onze producten hebben. Juist ook om in te schatten waar de negatieve impact, noem het de averechtse effecten, optreden. Die willen we natuurlijk het liefst voorkomen, met een aanpak die we ‘Verantwoord ontwerpen’ noemen.”
Averechts effect
Tijd voor een concreet voorbeeld. Stel, je ontwerpt een fiets. En dan? “Zo’n fiets heeft fysieke functionaliteit, maar dat is één aspect. Er is meer. De fiets beïnvloedt, net als andere producten, het gedrag en zelfs de norm van mensen. Jarenlang werd het gebruik van een fietshelm in Nederland als overdreven beschouwd. We leven immers in een land waar we praktisch fietsend geboren worden. Studies lieten zelfs zien dat de introductie van zo’n ‘oncomfortabele’ fietshelm mensen juist meer de auto in zou jagen.” Een negatief of averechts effect dus, dat inmiddels is ingehaald door een veranderende wereld. Snelle e-bikes en speed pedelecs zijn inmiddels gemeengoed geworden. Ze zorgen voor een nieuwe norm en voor nieuwe wetgeving: inmiddels kán of móet die fietshelm gewoon op. “Zo zie je dus dat producten ook invloed hebben op ons gedrag en de normen die we eraan verbinden,” aldus de lector.
Arie Paul van den Beukel met collega's van het lectoraat Industrial Design.
AI in de huisartsenpraktijk
En zo wil het lectoraat de komende jaren binnen de lijn ‘Mensgericht ontwerpen’ (Human centered design) onderzoek doen naar de doelen die nagestreefd worden met een product of interventie. “Door in een vroeg stadium gebruik te maken van een impact- of contextanalyse gaan we nadrukkelijker kijken naar het complete verhaal rond een product. Naar alle aspecten die ermee te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan de recente verkenning van wat Artificial Intelligence, AI, in huisartsenpraktijken kan betekenen. Er zijn al verkenningen van hoe je diagnoses kunt stellen met AI. Puur als hulpmiddel, om de werkdruk te verlichten. Maar het roept natuurlijk veel meer op: angst, onbehagen…je hebt tenslotte met mensen te maken. Is het wel verantwoord? Maar ook: levert het juist niet meer regeldruk op? Krijgt een huisarts daarmee niet een hele andere, controlerende taak?” Het is slechts een voorbeeld van wat we breder met technologische producten en interventies zien gebeuren, vat Arie Paul samen.
Duidelijkheid
Het schetsen van scenario’s biedt de mogelijkheid zaken als gedrag, normen en opinies rond producten in kaart te brengen. Ze helpen een inschatting te maken van de omvang van nieuwe producten of technologie. “Veel draait om de verwachtingspatronen van de verschillende gebruikers en belanghebbenden. We gaan daarbij naar een laagdrempelige verhaalvorm, die zorgt voor duidelijkheid, voor het voeren van een goed gesprek, waardoor wij weer vroegtijdig de impact van nieuwe technologie in kaart kunnen brengen. Het helpt bij het beantwoorden van vragen als: waar moet die technologie aan voldoen? Hoe transparant moet hij zijn? Moet hij vooral een hulpmiddel zijn of ook, op een ander niveau, beslissingen nemen? Dat soort wensen en doelen kun je met het schetsen van scenario’s scherper krijgen."
Holland Hybrid Heart-project
Het illustreert volgens Arie Paul de verschuiving die hij in zijn eerste twee jaren bij Saxion, in het vakgebied én in de focus van het lectoraat heeft zien optreden. De ontwikkeling kleurt ook de nieuwe onderzoeksprojecten waaraan zijn ondergroepsgroep een bijdrage gaat leveren. Prestigieuze projecten bijvoorbeeld, zoals het Holland Hybrid Heart-onderzoek, naar de ontwikkeling van een kunsthart. “Wij zijn daar vooral bij betrokken voor een impactanalyse en een ethische review. Ook hier brengen we de verschillende scenario’s en verwachtingen van betrokken in kaart. Ethiek gaat een grotere rol spelen bij ons onderzoek. Daarom vind ik onze samenwerking met het Saxion-lectoraat Ethiek & Technologie zo waardevol.”
We gaan naar een laagdrempelige verhaalvorm, die zorgt voor duidelijkheid, voor het voeren van een goed gesprek, waardoor wij weer vroegtijdig de impact van nieuwe technologie in kaart kunnen brengen.
Satéprikker
Een andere grote verschuiving in verantwoord ontwerpen is de focus op duurzaamheid, waarbij additive manufacturing (op kleinere schaal meer maatwerk produceren) een rol kan spelen. Net als de samenstelling van de materialen en hun impact op het milieu, bijvoorbeeld door printen van bio-based materialen. “Rond duurzaam ontwerpen werken we volop samen met de lectoraten Circulaire Businessmodellen en Duurzame Energievoorziening. Er zit op zóveel plekken verwevenheid met Industrial Design. Als lectoraat zijn we eigenlijk een satéprikker die je overal doorheen kunt steken.”
Verantwoordelijkheid nemen
Dat brengt ons bij de slotvraag. Is het vakgebied van productontwerpen niet zó aan het veranderen dat het zich verwijdert van het aloude ambacht? “Ik wil zelf niet het woord ‘ambacht’ gebruiken, maar je kunt zeggen dat wij als lectoraat in onze missie een verschuiving zien: van ‘wat moet een product kunnen en hoe moet het eruitzien’ naar ‘hoe verhoudt dit product zich eigenlijk tot de wereld om ons heen? Tot de mensen en tot de context waarin het gebruikt gaat worden?’ Het roer gaat niet radicaal om, maar ik vind het mooi hoe we als team onze verantwoordelijkheid nemen om de slag van ‘industrieel ontwerpen’ naar ‘verantwoord ontwerpen’ te maken. Daarvoor zijn die technische invalshoek en die technische kennis nog steeds enorm belangrijk.”
Fotografie: Thomas Busschers
Lezingen
Tijdens de installatie van Arie Paul van den Beukel werden de beide onderzoekslijnen en toepassingsgebieden van het lectoraat Industrial Design in breder perspectief geplaatst door lezingen van Iris Hobo (Radboud UMC) over Ontwerpen voor de zorg en door Niels van Olffen (MaakLos) over Ontwerpen voor duurzaamheid.
Over Arie Paul van den Beukel
Dr. ir. Arie Paul van den Beukel is sinds 15 september 2021 lector Industrial Design bij Saxion. Hij is ingenieur Industrieel Ontwerpen en studeerde aan de Technische Universiteit Delft. Parallel aan een post-master Technology Design begon hij als UX-designer met het ontwerpen van voertuigbediening in de automobielindustrie.
In 2007 startte Arie Paul als docent en onderzoeker aan de Universiteit Twente voor de opleiding Industrieel Ontwerpen en later ook voor de opleiding Creative Technology. Hij doceerde Human-Centered Design-vakken, begeleidde projecten en afstudeerders en coördineerde de eindopdrachten voor Industrieel Ontwerpen.
Ervaring in de automobielindustrie en mensgericht ontwerpen komen samen in Arie Paul’s promotieonderzoek. Hij promoveerde aan de Universiteit Twente op Driving Automation Interface Design – Supporting Driver’s Changing Role.