Hoe leer je vrouwen met vaginale verzakking omgaan met een pessarium? Een lastige vraag voor Saxion-studenten Nienke Schenning, Iris Kuipers, Julia Bos en Kirsten Bakhuis, maar mede aan de hand van enkele openhartige interviews met patiënten bedachten zij een oplossing tijdens het Smart Solutions Semester. “Op een gegeven moment legde ze ‘m gewoon op tafel.”
Hoi Iris, wat was precies de opdracht?
“We kregen vanuit het ZGT en het lectoraat Industrial Design de opdracht om het pessarium gebruiksvriendelijker te maken. Een pessarium is een ring die er bij vaginale verzakking voor zorgt dat de andere organen op hun plek blijven en het verzakte deel wordt ondersteund. Het komt vaak voor dat het pessarium niet goed past en klachten veroorzaakt. Bovendien moet deze elke drie tot zes maanden worden schoongemaakt, waarvoor met name oudere patiënten teruggaan naar de huisarts of gynaecoloog, omdat zij zelf niet fit en lenig genoeg zijn om een pessarium te verwijderen of in te brengen. Dit kost het ziekenhuis veel tijd en geld. Het doel was om ervoor te zorgen dat vrouwen hier zelfredzaam in worden.”
Hoe hebben jullie dat aangepakt?
“Julia heeft vanuit haar Industrieel Product Ontwerpen-achtergrond gekeken waar het pessarium van gemaakt is en wat we daarmee konden doen: ander materiaal gebruiken of misschien een andere vorm? Kirsten en Nienke, die Verpleegkunde studeren, hebben gekeken naar andere mogelijkheden om de vagina op te meten. Dat gebeurt nu door huisartsen die met hun vingers meten hoe breed de vagina is, maar bijvoorbeeld niet hoe diep. Zo hebben we gekeken naar een MRI- of CT-scan of bijvoorbeeld een echo, maar hebben we ook onderzoek gedaan naar 3d-print, voor de vrouwen waarbij het pessarium maar niet wil passen. Daarnaast hebben we vier gynaecologen, drie huisartsen en elf patiënten geïnterviewd.”
Wilden de patiënten wel over zo’n gevoelig onderwerp praten?
“Dat was wel geinig. In eerste instantie dachten we ook dat dat lastig zou worden, maar we hebben ze eerst via de telefoon gesproken en vervolgens thuis of op het ziekenhuis geïnterviewd. En vanaf het moment dat we met z’n tweeën het gesprek met ze aangingen, vertelden ze alles open en bloot. Een vrouw die we thuis spraken zei zelfs: ‘Ik draag ‘m nu niet, je mag ‘m wel zien.’ En ze legde het pessarium zo op tafel. Ze waren heel open en eerlijk en vertelden alles over bijvoorbeeld hun klachten en hoe het zit met de seksualiteit: hoe gaat dat bijvoorbeeld met hun man? Al moet ik zeggen dat dat het enige was waar ze iets terughoudender over waren. Verder verbaasde het ons hoe eerlijk en open ze waren. Dat heeft ervoor gezorgd dat we goed onderzoek konden doen met mooie resultaten. Het woord vagina is overigens niet een keer gevallen, altijd werd er gezegd ‘daar beneden’.”
We hebben echt een band opgebouwd met de vrouwen die we gesproken hebben: vlotte, grappige dames die ons leuke levenslessen hebben gegeven. Het waren hele fijne gesprekken en we hadden wel zoiets van: we hopen alleen al voor hen dat er iets op de markt komt wat hen echt kan helpen.
Wat hebben jullie uiteindelijk opgeleverd?
“Voor de mensen die momenteel geen pessarium kunnen dragen of veel klachten ervaren, kan gekeken worden naar de mogelijkheden met het 3d-printen van een persoonlijk pessarium, maar daar moet een volgende groep vervolgonderzoek naar doen. Wij hebben uiteindelijk een gebruikersdoos in het leven geroepen. Die is bedoeld om tijdens het eerste consult mee te geven, als de ring net is ingebracht. Hierin zitten verschillende hulpmiddelen, die we ook voorgelegd hebben aan enkele vrouwen. Zij reageerden daar heel goed op, vooral de gebruiksaanwijzing, waarin in Jip en Janneke-taal staat uitgelegd hoe ze het pessarium kunnen verwijderen, schoonmaken en plaatsen. Uiteindelijk zitten er vier items in de doos: een handleiding, handschoentjes, glijmiddel en een opbergdoosje. Uit de interviews kwam naar voren dat de vrouwen het liefst gelijk zoiets hadden gekregen. Vervolgens heb ik als Media, Informatie en Communicatie-student gekeken hoe we de doos het beste op de markt konden brengen.”
Hoe heet jullie product?
“We hebben het de ‘onafhankelijke doos’ genoemd. Zo krijgen vrouwen gelijk een idee van wat het inhoudt en bovendien kun je ‘m op drie verschillende manieren interpreteren.”
Waarom is het zo belangrijk dat deze doos er komt?
“Hiermee blijven de dames onafhankelijk van de zorg en hebben ze zelf de regie over hun lichaam. Ook kwamen we erachter dat er voor gynaecologen totaal geen richtlijn is wat betreft het meegeven van informatie. De een verwijs naar internet, de ander geeft een folder mee. Geen enkele patiënt krijgt dezelfde informatie. Met deze doos krijgt iedereen dezelfde informatie en bovendien zitten er allerlei tools in die het makkelijker maken om het zelf te doen. De gynaecoloog kan de doos gewoon meegeven. Vrouwen hebben die hoog zitten en nemen alles van hem of haar aan.”
Het lectoraat en jullie opdrachtgeefster gynaecoloog Angelique Veenstra van Nieuwenhoven van het ZGT wonnen in november zelfs nog een prijs aan de hand van jullie onderzoek.
“Ja, zij wonnen met het idee voor de 3d-geprinte pessaria de ZGT Innovatie Challenge: een cheque van €20.000,-. Een deel hiervan willen ze mogelijk steken in het ontwikkelen van de prototypes van de doos. De rest wordt gebruikt voor verder onderzoek naar het 3d-printen van een persoonlijk pessarium. De prototypes kunnen dan bij de huisartsen neer worden gelegd, die ze meegeven aan patiënten.”
Hoe vinden jullie het dat jullie concept in praktijk gebracht wordt?
“Dat is hartstikke leuk en daar doe je het uiteindelijk voor. We hebben echt een band opgebouwd met de vrouwen die we gesproken hebben: vlotte, grappige dames die ons leuke levenslessen hebben gegeven. Het waren hele fijne gesprekken en we hadden wel zoiets van: we hopen alleen al voor hen dat er iets op de markt komt wat hen echt kan helpen. Als het dan ook nog eens ervoor zorgt dat de huisartsen en gynaecologen meer tijd en geld besparen, lost het op best wat vlakken wat op. Het zou mooi zijn als dat lukt.”
