Het skillspaspoort als ideale vervanger voor het cv: grote ambities, maar ook stevige uitdagingen

Beroepen veranderen of verdwijnen in hoog tempo door digitalisering, automatisering en robotisering. Om op deze veranderingen in te spelen is het essentieel dat de beroepsbevolking tijdig en regelmatig nieuwe skills aanleert en bestaande verbetert. Een helder overzicht van hun bestaande en gewenste skills kan werkenden, werkzoekenden en studenten helpen bij hun loopbaanontwikkeling en werkgevers bij de werving, selectie en scholing van personeel. Het skillspaspoort kan de oplossing zijn om in te spelen op deze behoefte aan overzicht. Maar de ontwikkeling en implementatie ervan vraagt om visie, brede samenwerking en regie.

Van grote naar kleine eenheden denken

“Vanuit Saxion zijn we al een tijd betrokken bij het Amsterdamse project House of Skills,” vertelde onderzoeker Jouke Post van het Saxion-lectoraat Human Capital en Brain & Technology vorig jaar in dit artikel waarin hij samen met lector Stephan Corporaal uitgebreid stilstond bij het onderzoek dat Saxion met de Hogeschool van Amsterdam, de HAN, TNO en steun van Instituut Gak deed. “Je probeert om op een nieuwe manier mens, onderwijs en arbeid te koppelen. Het denken over grote eenheden als opleidingsroutes en beroepen wordt daarbij omgebogen naar denken in kleinere eenheden, zoals vaardigheden of skills.”

Complexe opgave

Vandaag verschijnen de resultaten van het onderzoek in het rapport ‘Vrij reizen over de Nederlandse arbeidsmarkt: randvoorwaarden voor een succesvol skillspaspoort’. Uit dat onderzoek blijkt dat het ontwikkelen en implementeren van een dergelijk instrument een complexe opgave is. Werkgevers staan echter positief tegenover het idee van een skillspaspoort. Ze willen het instrument vooral gebruiken om inzicht te krijgen in de skills van personeel en sollicitanten. “De beoogde meerwaarde is dat werkgevers en werknemers bovendien over tijd en context heen, dus over de hele loopbaan, inzicht in vaardigheden en skills hebben,” zegt Jouke. “Bovendien kunnen er meer vaardigheden dan diploma's aan worden toegevoegd, bijvoorbeeld ook op het gebied van vrijwilligerswerk.” Het paspoort moet een adequater en meer up-to-date inzicht in vaardigheden bieden dan het traditionele cv, als opstap naar mogelijkheden voor werk en scholing.

Privacy en zelfbeschikking zijn belangrijk

Ook de meeste werknemers staan volgens het onderzoek positief tegenover het skillspaspoort. Toch zijn zij niet over alle aspecten even positief. Wel over de mogelijkheid om inzicht te krijgen in de skills waarvan zij zich niet bewust zijn. Zicht op deze ‘blinde vlek’ zou hen helpen zich beter te profileren en tot een betere match op de arbeidsmarkt te komen. Zij geven aan daarbij zelf controle te willen hebben over het delen, corrigeren en verwijderen van de informatie in het skillspaspoort. Privacy en zelfbeschikking zijn dus belangrijke randvoorwaarden. Onderwijsexperts zijn op hun beurt vrijwel unaniem positief over het skillspaspoort en zien het als een wenselijke aanvulling op diploma’s. Het skillspaspoort kan een actueler en vollediger beeld geven, erkenning van diverse vormen van leren geven. Ook kan het zorgen voor meer maatwerk in leren en ontwikkelen.

Ambitieuze stip aan de horizon

Vanuit alle partijen komt naar voren dat er nog veel onduidelijkheid is over eigenaarschap, beheer en financiering. Daarmee bestaat er ook twijfel over de invoering van het instrument. De ontwikkeling en implementatie van het skillspaspoort vraagt nu eerst om een integrale visie op de arbeidsmarkt en onderwijs in de toekomst, actieve betrokkenheid van alle actoren en een duidelijke regie. Invoering is daarmee nu nog een ambitieuze stip aan de horizon. Toch worden er wel degelijk concrete vervolgstappen gezet, vertelt Jouke: “Ook de overheid doet onderzoek naar hoe zij met beleid kan inspelen op deze ontwikkelingen rond skills. In de Tweede Kamer werd begin december 2021 een motie aangenomen van Judith Tielen (VVD, red.) waarin aandacht werd gevraagd voor de afstemming, ontwikkeling en implementatie van het skillspaspoort.”

Van sectorgebonden naar sectoroverstijgend

“Binnen House of Skills, waarbij ik vanuit Saxion ook betrokken ben, gaan we bovendien starten met een integraal skillspaspoort.” Deze aanpak heeft als doel de verschillende ontwikkelingen binnen bedrijven en het onderwijs rond het paspoort op elkaar af te stemmen. Het moet uitmonden in een Integraal Skillspaspoort, vooralsnog binnen de Metropoolregio Amsterdam, vertelt Jouke. Bij het project is een groot aantal organisaties vanuit het middelbaar en hoger beroeps- en wetenschappelijk onderwijs betrokken, inclusief de koepelorganisaties in het onderwijs en de sociale partners. Een voorbeeld van een sectorgebonden paspoort is bijvoorbeeld het instrument dat gebruikt wordt in de bouw,- infra- en technieksector.

Leven lang leren stimuleren

“Het skillsdenken sluit aan op de flexibilisering van het hoger beroepsonderwijs en de ontwikkeling van minidiploma’s ofwel microcredentials, zoals we die kennen van onder andere Fast Switch,” zegt Jouke. “In de kern gaat het om het denken, opleiden en matchen in kleinere eenheden: van beroepen naar skills, en van (grote) diploma's naar kleinere en flexibele leereenheden. Alles met de bedoeling om een leven lang leren te faciliteren. Maar ook om mensen die misschien niet zo van leren houden op een gerichtere en effectievere manier te verleiden en te stimuleren zich te blijven ontwikkelen.”

Belangrijke opstap

Het vandaag verschenen rapport is een belangrijke opstap naar het ontwikkelen en de uiteindelijke implementatie van het skillspaspoort. Het beschrijft aan de hand van buitenlandse ervaringen de kritische succesfactoren voor het (door)ontwikkelen en inrichten van een dergelijk instrument. Ook geven vijf hoogleraren een korte beschouwing, in de vorm van essays, over de onderzoeksresultaten. Het rapport bevat duidelijke aanbevelingen en richtlijnen voor een succesvolle introductie van het skillspaspoort. De stip aan de horizon komt hierdoor duidelijker in beeld.