Heb jij weleens het gevoel last te hebben van perfectionisme? Studentredacteur Elçin deelt haar ervaring én tips in deze openhartige column.
Waar ik eerder mijn perfectionisme als positief eigenschap benoemde, begon het een tijdje terug een negatief aspect te worden. Het werd iets wat mij in mijn werk belemmerde. Ik verwachtte van mezelf dat ik altijd het allerbeste werk zou leveren en geen fouten mocht maken. Waar ik eerst moeite had met dingen loslaten, stond ik uiteindelijk op het punt dat ik niet meer durfde te beginnen. Ik ontwikkelde faalangst.
Als er tijdens een sollicitatiegesprek werd gevraagd naar mijn positieve eigenschappen, gooide ik perfectionisme gelijk op tafel. Ik wilde tenslotte dingen graag goed doen en deed mijn uiterste best om dingen te bereiken. Er veranderde echter iets. Ik kwam op het punt dat ik nooit tevreden werd met mijn resultaten. Uiteindelijk was ik continu op zoek naar bevestiging, wat leidde tot faalangst. Mijn prestaties, relaties en gezondheid leden onder mijn drang naar perfectie.
Wat is perfectionisme
Perfectionisme houdt in dat je de lat hoog wilt leggen, maximaal wilt presteren en hoge eisen aan jezelf stelt. Perfectionisme is letterlijk het perfect willen doen. Perfectionisten zullen nooit tevreden zijn met een zesje. Het moet altijd een tien zijn. Ze werken hard, gunnen zichzelf weinig rust en zijn continu in strijd met zichzelf om het steeds beter te doen.
Hoe ontstaat perfectionisme
Vanuit de psychologie wordt gezegd dat perfectionisme zich in de kindertijd ontwikkelt. Ouders die kinderen onder druk zetten om de beste te zijn en kinderen die zich kapot werken om dat te bewijzen. Perfectionisme komt daarom vaak voort uit de angst niet goed genoeg te zijn. Je ontwikkelt een angst voor falen die je uiteindelijk onzeker maakt en je leven kan beïnvloeden. Je stelt hoge doelen en koppelt verwachtingen aan jezelf die het lastig maken om vrij te bewegen.
Maar waarom dat continu streven naar de beste versie van jezelf, als je niet tevreden kunt zijn met wie je werkelijk bent?
Mijn eerste ontmoeting met perfectionisme
Als dochter van Turkse ouders, vond ik het belangrijk om mijn ouders trots te maken. Zij werkten hard om mij een betere toekomst te geven, dus voelde ik mij genoodzaakt om hetzelfde voor hen te doen. Als kers op de taart was ik ook hun enige kind, wat zorgde voor een enorme prestatiedruk. Ik was de enige die mijn ouders trots kon maken, maar ook de enige die ze kon teleurstellen. Daarom deed ik extra hard mijn best. Het werd een strijd met mezelf om telkens opnieuw te bewijzen dat ik goed genoeg was en om te laten zien dat ik mijn dromen waar zou maken.
Echter merkte ik later pas hoe zwaar het is om jezelf telkens opnieuw te moeten bewijzen. Het is een eindeloze strijd die je rusteloos maakt. Ik was zo streng voor mezelf dat ik niet meer genoot van wat ik deed. Alles werd een uitdaging voor mij. Werk gaf mij onrust en mijn studie was een strijd met mezelf. Rusten? Daar had ik geen tijd voor en daarbij bezorgde dat mij een enorm schuldgevoel. Waarom zou ik rusten als ik ook aan mijn doelen kon werken?
Vertrouw jezelf, blijf dromen en durf fouten te maken. Want waar ruimte is voor fouten maken, is ruimte voor ontwikkeling.
Zo kun jij perfectionisme loslaten
Perfectionisten zijn daarom erg streng voor zichzelf. Ze denken dat ze pas tevreden mogen zijn als ze hun doelen gerealiseerd hebben. Tot die tijd moeten ze keihard werken. Maar waarom dat continu streven naar de beste versie van jezelf, als je niet tevreden kunt zijn met wie je daadwerkelijk bent? Is perfectionisme niet een weerspiegeling van je eigen onzekerheid? Moeten we niet eerst inzien dat we geweldig zijn zonder dit te hoeven bewijzen?
Leg de lat wat lager
Perfectionisme kost veel tijd en energie. Het levert een hele hoop frustraties op. Leg de lat daarom wat lager. Goed is goed genoeg. Verlaag je standaard en wees minder streng voor jezelf. De wereld vergaat niet als je minder hard je best doet. Vertrouw jezelf, blijf dromen en durf fouten te maken. Want waar ruimte is voor fouten maken, is ruimte voor ontwikkeling.
Tijd, tijd, tijd
Het is belangrijk om jezelf de tijd te gunnen om bepaalde denkpatronen te veranderen. Accepteer dat je fouten mag maken en dat jij belangrijker bent dan welk doel dan ook. Doelen zijn fijn, blijf daaraan werken, maar zet jezelf altijd op de eerste plaats. Ga geen strijd aan met anderen, en al helemaal niet met jezelf.
Wees je bewust van wat je tot nu toe hebt bereikt. Waar sta je nu? Hoe ben je hier gekomen? Wees daar trots op. Ik weet dat we het graag van anderen willen zien, een trotse blik of een schouderklopje, maar geef dat af en toe aan jezelf. Zeg dat je trots op jezelf bent. Kijk niet te veel naar de toekomst maar geniet eens van het hier en nu.
Mijn verhaal
Mijn drang naar perfectie duikt nog steeds weleens. Maar dat is niet erg. Streven naar perfectie is gezond, perfectionisme niet. Bewustwording van je drang naar perfectionisme is daarom de eerste stap om het los te laten. Als je bewust wordt van je perfectionisme kun je het ook accepteren en er mee leren omgaan. Dit is pas het begin van mijn verhaal. Ik zal hier nog veel over moeten leren, (leren) accepteren en vooral vertrouwen dat ik mijn kracht in eigen handen heb!
Deze week is het de landelijke Week van de Psychiatrie (21 t/m 26 maart). Thema dit jaar is Elke stem Telt. Lees ook Van depressie naar een positieve mindset: 'Mijn ervaringen wil ik doorgeven aan anderen'.
