Fatma
Corporate

Column: #OPGEBRAND (2)

Fatma: 'Digitale detox is een manier van zelfzorg'
Fatma Yilmaz Leestijd Minuten

Schrikbarend vond ik het, toen ik de titel van het artikel op NRC voor het eerst las: ‘Kwart van de studenten heeft burn-outklachten.’ Dat bleek uit een onderzoek van Jolien Dopmijer, onderzoekscoördinator bij Hogeschool Windesheim. Volgens het onderzoek is prestatiedruk een belangrijke oorzaak van emotionele uitputting.

In #OPGEBRAND (1) schreef ik dat de bedrijfsarts bevestigde dat ik een slachtoffer was van een epidemie waar mijn generatie steeds vaker last van lijkt te hebben. In dit artikel probeer ik te achterhalen wat de oorzaken van deze burn-outklachten zijn. 

Stress, overspannenheid en burn-out

Stress. Wie heeft dat nou niet? Ondanks de negatieve bijklank is stress ook effectief. Zo helpt gezonde stress om beter te presteren. Het motiveert en verbetert de concentratie en efficiëntie. 

Stress wordt ongezond op het moment dat het evenwicht tussen de belasting en herstel wordt verstoord. Bij onvoldoende herstel stapelt het hersteltekort op, waardoor mentale en/of fysieke uitputting ontstaat. Dit zorgt voor chronische stress en de lichamelijke balansen worden verstoord. Dit kan resulteren in stemmingswisselingen, concentratieproblemen en slapeloosheid. Door chronisch stress te ervaren, raken we vast in een patroon van uitputting en negativiteit. Dit leidt uiteindelijk  tot overspannenheid, burn-out of zelfs een depressie. 

Volgens de Multidisciplinaire Richtlijn Overspanning en Burnout, die door Nederlandse eerstelijnspsychologen en huisartsen (2011) is gepubliceerd, wordt burn-out vastgesteld als "een vorm van overspanning die meer dan een half jaar duurt en waarbij de nadruk ligt op vermoeidheid, maar waarbij zich ook symptomen als prikkelbaarheid, labiliteit en concentratieproblemen kunnen voordoen".

Het grootste verschil tussen overspannenheid en burn-out is de mate en tijdsduur van de ervaren spanning, uitputting en klachten. Om deze reden wordt burn-out ook wel als een zware en langdurige vorm van overspannenheid gezien. 

Lenende studenten zijn vaker extreem vermoeid, emotioneel uitgeput, maken zich vaker zorgen over het krijgen van een burn-out en zien door de hoge kosten vaker af van sociale activiteiten.

Te jong voor een burn-out

Waar stresst de student precies om? Zo vond een familielid mij te jong om een burn-out te krijgen. We zijn jong, hebben de vrijheid en tal van mogelijkheden die de vorige generatie niet had. Daarbij is alles binnen handbereik. Maar tóch zie, lees en hoor ik steeds vaker dat leeftijdsgenoten burn-outklachten ervaren. Schijnbaar zijn er oorzaken die ten grondslag liggen aan dit maatschappelijke probleem. Waar gaat het fout? Hieronder een aantal belangrijke oorzaken: 

Prestatiedruk

Veel jongeren en jongvolwassen ervaren de druk om te presteren. Deze prestatiedrang lijkt door de recente ontwikkelingen alleen maar toe te nemen. 

Jongeren hebben vaak naast hun opleiding een bijbaantje om de studie te kunnen bekostigen. Daarbij voelen ze de druk om goede resultaten te leveren en een aantrekkelijke cv, sociaal leven en stabiel inkomen te hebben.

In opdracht van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) is er onderzoek gedaan naar de relatie tussen het sociaal leenstelsel en het welzijn van de studenten. Zo is gebleken dat de lenende student ten opzichte van de niet-lenende student prestatiedruk en psychische klachten ervaart. De lenende studenten zijn vaker extreem vermoeid, emotioneel uitgeput, maken zich vaker zorgen over het krijgen van een burn-out en zien door de hoge kosten vaker af van sociale activiteiten.

Deze ervaren prestatiedruk kan leiden tot studievertraging of zelfs uitval van studenten. Timmers en Steenkamp spreken van 18 procent uitval onder studenten in het hoger onderwijs als gevolg van psychische problematiek. In verband met steeds ernstige en complexere klachten worden studenten steeds vaker doorverwezen door de studentpsycholoog. 

Volgens de minister van Onderwijs is de stress die de studenten ervaren niet aan één oorzaak toe te schrijven. Volgens haar is het een opeenstapeling van factoren. 

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voelt meer dan een kwart van de jongvolwassenen tussen de 18 en 25 zich verslaafd aan social media. Dat kan psychische problemen in de hand werken, zoals angst, depressie en slaapproblemen. 

Ontwikkeling van de eigen identiteit

In het essay Over Bezorgd: Maatschappelijke verwachtingen en mentale druk onder jongvolwassenen van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving wordt beargumenteerd dat de levensfase waarin jongvolwassenen zitten veel onzekerheid met zich meebrengt. Het is een fase van mentale en emotionele ontwikkeling waarin óók de ontwikkeling van de eigen identiteit een grote rol speelt. 

Ze zitten in een prominent ontwikkelingsstadium waarin ze zich loskoppelen van de thuisbasis en actief op zoek zijn naar hun eigen pad. Vragen als ‘wie ben ik?’, ‘wat kan ik?’ en ‘wat wil ik?’ spelen een grote rol. Deze identiteitsontwikkeling verhoogt de mentale druk en maakt het moeilijker om keuzes te maken. 

(Keuze)vrijheid

De keuzevrijheid werkt paradoxaal. Meer vrijheid en keuzeopties zou moeten leiden tot een welvarend en gezonder leven. Toch blijkt dat te veel keuze ongelukkig maakt en kampt men steeds vaker met psychische aandoeningen. 

Volgens Barry Schwarts, schrijver van The Paradox of Choice, demotiveert en verlamt overdaad aan keuzes. De huidige keuzevrijheid is meer beknellend dan bevrijdend, wat weer schadelijk kan zijn voor ons psychologische en emotionele welzijn. Doordat het aantal keuzeopties significant is gestegen worden dagelijkse beslissingen steeds ingewikkelder, wat stress oplevert. Denk bijvoorbeeld aan het kiezen van een levenspartner of opleidingsprogramma, maar ook welke feestjes je allemaal wil bijwonen. 

Moderne technologie en social networking 

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voelt meer dan een kwart van de jongvolwassenen tussen de 18 en 25 zich verslaafd aan social media. In mijn Digitale detox is een manier van zelfzorg legde ik uit wat de effecten van het digitale leven zijn op ons brein.

Volgens de themaverkenning De mentale druk op jongeren lijkt toe te nemen van de Volksgezondheid Toekomst Verkenning leidt het gebruik van social media tot psychische klachten en kan het zelfs andere psychische problemen in de hand werken, zoals angst, depressie en slaapproblemen. 

Dit heeft te maken met het ‘perfecte’ leven dat vaak wordt geschetst op de social mediakanalen. Volgens het onderzoek van het CBS zijn meisjes gevoeliger voor beloningen en raken ze sneller onrustig van het niet kunnen openen van gesprekken of offline zijn. 

Doordat technologie steeds verder in onze levens integreert, zullen dit soort psychische klachten mogelijk vaker voorkomen. Daarbij kan door langdurig kijken naar beeldschermen (blauw licht) onder andere ons bioritme verstoren.

Zijn de studenten gedoemd te mislukken? Nee. 90 procent van de jongeren tot 25 jaar geeft gemiddeld een 7,9 en een 8,4 voor hun geluk.

Fear of missing out (FOMO) 

Het gebruik van social media kan tevens leiden tot Fear of Missing Out. De angst om iets te missen houdt in dat men zich buitengesloten voelt op het moment dat er iets leuks gaande is. Volgens verschillende onderzoeken die in Amerika zijn gedaan, is FOMO geen nieuwe aandoening, maar iets dat altijd al is geweest. "Social media wekken wel de illusie dat er niets meer gemist hoeft te worden en werken in die zin versterkend."

Mensen die lijden aan FOMO kunnen zelfs te maken hebben met lichamelijke klachten, zoals hartslagversnellingen, nervositeit en zweten bij bijvoorbeeld het niet kunnen verwerken van de binnengekomen informatie. Een andere veelgehoorde klacht is een laag en een negatief zelfbeeld.

Gedoemd?!

Zijn de studenten gedoemd te mislukken? Nee. De Nederlandse jongvolwassenen zijn volgens het essay Over Bezorgd: Maatschappelijke verwachtingen en mentale druk onder jongvolwassenen over het algemeen erg gelukkig. 90 procent van de jongeren tot 25 jaar geeft gemiddeld een 7,9 en een 8,4 voor hun geluk. Tevens hebben ze meer vertrouwen in de toekomst.

Volgende week richt ik mij op hoe we ons tegen burn-outklachten kunnen weren en geef ik tips en tricks hoe je het beste ermee kan omgaan. 

Herken jij je in de mogelijke oorzaken die ik net voor je heb opgesomd? 

Fatma: 'Digitale detox is een manier van zelfzorg'

Fatma Yilmaz

Fatma Yilmaz is drie jaar geleden gestopt met de opleiding International Human Resource Management omdat ze een burn-out kreeg. Tegenwoordig is ze met veel plezier als social media editor werkzaam bij de Dienst Marketing en Communicatie. In haar vrije tijd leest, schrijft en filosofeert ze graag over het leven en probeert ze taboes te doorbreken.

Gerelateerde artikelen

Pabo-student met laptop - lerarenopleiding basisonderwijs studie Saxion Corporate

Toetsen tijdens een ‘lockdown’, #hoedan?

31 maart 2020
Heracles voetbal Organisatie

Blog: Saxion en Heracles Almelo innoveren

22 januari 2020
Fatma Corporate

Column: #OPGEBRAND (3)