In de voetsporen van Maria Montessori: Jaap de Brouwer wint International Montessori Award

Het was best een bijzondere ervaring, vertelt Jaap de Brouwer, om tijdens de livestream van The Montessori Centre International uitgeroepen te worden als New Researcher of the Year. “Ik zat natuurlijk zelf mee te kijken, maar kon niemand bedanken of vragen uit het publiek beantwoorden.” Het blijft soms nog behelpen online. Zeker als het om het winnen van een prijs gaat. Toch was de blijdschap er niet minder om, vertelt Jaap, die inmiddels bijna acht jaar aan de Academie Pedagogiek en Onderwijs (APO) van Saxion verbonden is. Eerst als docent, maar de laatste vier jaar ook als onderzoeker bij het lectoraat Vernieuwingsonderwijs.

Impact op de mondiale Montessorigemeenschap

Vanuit het lectoraat houdt Jaap zich in de breedte bezig met onderzoek en kennisdeling rond Montessorionderwijs. “Deze prijs wordt niet uitgereikt voor één bepaalde prestatie, maar voor de manier waarop iemand als onderwijsonderzoeker impact heeft op de wereldwijde Montessorigemeenschap,” vertelt hij. “Het is dus een vorm van erkenning voor wat we eigenlijk met ons hele lectoraatsteam, vaak met input van onze vakgenoten in het land, op het gebied van Montessorionderwijs onderzocht hebben.” Zo publiceerde Jaap, met collega René Berends, in 2020 het boek ‘Perspectieven op Montessori’, waarvan nu een internationale versie in de maak is. Met input van Montessorianen, zoals Jaap ze noemt, vanuit de hele wereld.

Lange en rijke traditie in Nederland

“Montessorionderwijs is een wereldwijd concept, met bijna 22.000 scholen. Niet alleen in West-Europa, maar ook in de Verenigde Staten en landen als Nigeria, China en Zuid-Afrika. Nederland kent een lange en rijke traditie, mede door de speciale band die de Italiaanse onderwijsvernieuwer Maria Montessori met ons land had. Uit die lange traditie komt ook de vraag voort hoe haar onderwijs exact gegeven moet worden. “Een discussie tussen de rekkelijken en de preciezen. Zo kennen we dan ook scholen die het concept gedeeltelijk toepassen, naast de scholen die zo volledig mogelijk Montessorionderwijs geven,” vertelt Jaap.

Zelfgestuurd leren

Vanuit het lectoraat hield Jaap zich de afgelopen jaren bezig met onderzoek naar Montessorischolen in Nederland. “Aansluitend zijn we nu bezig om een Amerikaanse studie om te buigen naar de Nederlandse situatie, waarbij we onderzoek doen naar de executieve functies van Montessorileerlingen, in vergelijking met die van leerlingen die regulier onderwijs volgen. De Amerikaanse studie laat bijvoorbeeld zien dat kinderen op Montessorischolen betere vaardigheden ontwikkelen om flexibel te kunnen denken in bepaalde situaties. Ze zijn sneller in staat tussen taken te switchen. Het is interessant om dat onderzoek ook in Nederland en aanvullend op Europees niveau uit te voeren. Daarnaast kijken we naar de manier waarop kinderen zelfgestuurd leren, één van de belangrijkste principes van het Montessorionderwijs.”

Voortrekkersrol lectoraat Vernieuwingsonderwijs

De voortrekkersrol in het onderzoek naar Montessorionderwijs die het lectoraat Vernieuwingsonderwijs vervult, speelde wellicht mee in de toekenning van de award. Op aanmelding van lector Patrick Sins en gesterkt door twee schriftelijke aanbevelingen, mocht Jaap zijn onderzoeken toelichten in een video-interview. “De internationale vakjury bepaalde vervolgens dat ik bij de lijst met genomineerden zat. Tijdens de livestream werd ik, samen met Pascale Rochefeuille van Growing Space tot winnaar gekozen.”

Internationaal toepasbaar onderzoek is relevant

De vakjury noemde het onderzoek van Jaap goed, inspirerend en een voorbeeld van hoe het mogelijk is binnen het Montessorionderwijs impact te kunnen maken. Ook waardeerde de jury de studie naar de implementatie van het onderwijs en de ontwikkeling van executieve functies van Montessorileerlingen. Internationaal toepasbaar onderzoek is relevant, volgens Jaap. “Nederland kent sinds de wijziging van de Grondwet in 1917 de vrijheid van onderwijs. Daarmee kregen Montessorischolen het recht op publieke financiering. Wereldwijd zit dat anders. De voornamelijk private scholen maken ook graag die omslag naar overheidsfinanciering. Onderzoeksresultaten helpen om hun argumenten kracht bij te zetten.”

Vanuit dezelfde onderwijsgedachte werken

Voor Jaap en het lectoraat Vernieuwingsonderwijs opent het winnen van de award nieuwe internationale deuren, vertelt hij. “Ik mag zitting nemen in de redactieraad van een internationaal op te zetten tijdschrift over onderzoek naar Montessorionderwijs. Daar kijk ik erg naar uit. Het is fijn dat we ons netwerk als lectoraat steeds verder kunnen uitbreiden en dat we andersom ook gevonden worden. Ik vind het ontzettend mooi dat we als internationale Montessorigemeenschap allemaal vanuit dezelfde onderwijsgedachte werken, ongeacht uit welk land we komen. Daar zit ook de kracht van samen onderzoek doen, in de voetsporen van Maria Montessori. Deze award is daar een geweldige stimulans voor.”