Docenten in overleg

Lectoraat Modelleren van Maatschappelijke Impact

Het lectoraat Modelleren van Maatschappelijke Impact richt zich op het methodisch inzichtelijk maken van de maatschappelijke impact van innovaties, beleid en andere initiatieven. Dit inzicht maakt het mogelijk om publieke en/of private investeringen beter te verantwoorden. Bovendien zal het innovaties, beleid en andere initiatieven helpen met het behalen van zoveel mogelijk maatschappelijke meerwaarde in de praktijk en het betrekken van belanghebbenden.

De maatschappij vraagt meer en meer om transparantie omtrent de kosten en opbrengsten van gemaakte investeringen met publieke middelen. Maar ook grote investeringen vanuit private middelen vragen steeds meer om inzicht in de maatschappelijke impact ervan. Bij technische innovaties en andere private initiatieven gaat het niet alleen meer om een verdienmodel. Het gaat ook steeds meer om de effecten én neveneffecten op de korte én lange termijn voor de maatschappij. In de praktijk blijkt dit nog niet zo triviaal en wordt er veelal vooral gekeken naar de directe doelen of effecten van innovaties, beleid en andere initiatieven. Inzicht in de brede maatschappelijke impact van investeringen, zal leiden tot betere afwegingen en ontwerpen (innovaties) met meer maatschappelijke meerwaarde in de praktijk. Om deze impact te bepalen is het van belang om alle kosten en baten voor de maatschappij in kaart te brengen (zie "Waarde van reclasseren"). Gegeven dit verkregen inzicht is het vervolgens ook eenvoudiger om de verschillende belanghebbenden (alle partijen die profiteren en/of kosten dragen) bij elkaar te krijgen. Dit vergroot de kans op het daadwerkelijk realiseren van meer meerwaarde in de praktijk.  

Afbeelding: Maatschappelijke impact

model over social impact.PNG

Onderzoekslijnen

Binnen deze onderzoekslijn gaat het om de vraag welke personen in welke mate gebaat zijn met welke (combinatie van) hulp. Daarbij gaat het om hulp vanuit zowel professionele hoek (o.a. gedwongen kader, sociaal domein en gezondheidszorg) als uit het eigen informele netwerk.

De centrale onderzoeksvraag hierbij is: Voor wie is welke hulp/welk pakket aan hulp maatschappelijk gezien het meest wenselijk? 

Binnen deze onderzoekslijn werken we in het verlengde van de werkwijze binnen de onderzoekslijn Waarde van reclasseren. Uitgaande van een (te ontwikkelen) typologie stellen we een verandertheorie op die we vervolgens voor zover wenselijk en passend kwantificeren (zie afbeelding). Bekijk afbeelding vergroot

nieuw algemeen model[1] (1).jpg

Samen met de drie reclasseringsorganisaties in Nederland - Reclassering Nederland, Stichting Verslavingsreclassering GGZ en Stichting Leger des Heils Jeugdbescherming & Reclassering - is Saxion een samenwerking gestart in 2017 gericht op het krijgen van inzicht in wat de maatschappelijke baten zijn van reclasseren en hoe deze te vergroten zijn. Vanuit deze onderzoeksvraag werken we onder andere aan vragen als: wat zijn de maatschappelijke kosten en baten van een bepaalde werkwijze; wat en hoe groot zijn de effecten voor een cliënt, familie, wijk of stad; welke actoren zijn van belang; wat zijn goede keuzes en wat is hiervoor nodig?

Voor het beantwoorden van de onderzoeksvragen hanteren we de methodiek gebruikelijk voor een maatschappelijke kosten baten analyse. Hiervoor is het nodig om in kaart te brengen (1) wat de werkzaamheden/interventies van de reclassering zijn, (2) wat de directe effecten hiervan op cliënten of hun omgeving zijn en (3) hoe dit zich vertaalt naar baten voor de maatschappij. Vervolgens kan dit raamwerk gebruikt worden om de omvang van de effecten en baten in cijfers uit te drukken en voor iedere baat aan te geven hoe we deze kunnen vertalen naar euro’s. Dit laatste is nodig, willen we de baten kunnen vergelijken met de gemaakte kosten. Toegepast op de situatie van de reclassering ― waar gewerkt wordt met het denken in termen van input, throughput, output, outcome ― komt dit neer op het raamwerk in onderstaande afbeelding.

We hebben in de eerste fase van ons onderzoek kunnen aantonen dat de reclassering een meerwaarde heeft voor de samenleving. Momenteel zijn we druk bezig met de volgende fase waarin we de analyse verder uitwerken op basis van een combinatie van kwalitatief onderzoek en grote datasets (zie afbeelding Raamwerk maatschappelijke kosten-batenanalyse voor de reclassering).

Het vaststellen van de maatschappelijke meerwaarde van de reclassering is de eerste stap om te kunnen bepalen hoe deze maatschappelijke meerwaarde kan worden vergroot. De methode die we hiervoor gebruiken is in potentie ook bruikbaar voor ketenpartners van de reclassering of de ketens rond de reclassering als geheel (justitiële keten en/of sociaal domein). Afbeelding: Grote datasets en het bepalen van de maatschappelijke waarde van reclasseren

kosten-effecten-baten breed.png

Binnen deze onderzoekslijn doen we onderzoek naar de maatschappelijke impact van innovaties (sleuteltechnologieën) in het verlengde van de maatschappelijke vraagstukken:

  • Duurzaamheid: circulaire innovatie, energie en water;
  • Een gezonde en inclusieve samenleving;
  • Een veilige en slimme samenleving

Om de maatschappelijke impact en waarde te bepalen wordt binnen het lectoraat gebruik gemaakt van onder andere het instrument maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). De MKBA heeft als methodiek het voordeel dat er niet alleen gekeken wordt naar de direct beoogde effecten op korte en lange termijn, maar ook naar de neveneffecten die kunnen optreden en vooral wat de impact is van deze neveneffecten op de maatschappij. Door ook te kijken naar de neveneffecten naast de direct beoogde effecten wordt inzichtelijk wat de maatschappelijke impact kan zijn. Dit inzicht geeft bovendien handvatten hoe de maatschappelijke meerwaarde kan worden vergroot.

De werkwijze die hiervoor wordt gehanteerd bestaat in de basis uit drie stappen (zie afbeelding 1): Ten eerste (1) wordt een initiatief beschreven en vergeleken met één of meer situaties of scenario’s. Doorgaans wordt een initiatief in ieder geval met de huidige situatie of autonome ontwikkeling vergeleken. Op basis hiervan worden (2) de direct beoogde effecten van een initiatief beschreven (veelal de directe doelen van een initiatief) en de mogelijke neveneffecten. Vervolgens (3) wordt beschreven hoe al deze effecten zich vertalen naar baten voor de maatschappij. Tenslotte is het mogelijk dit kwalitatieve beeld te kwantificeren met een detailniveau passend bij het vraagstuk, gebruik makend van de binnen het lectoraat verzamelde en nieuw te ontwikkelen kengetallen.

De werkzaamheden van het lectoraat bestaan veelal uit een mix van de volgende onderdelen:

  1. Het in kwalitatieve zin in kaart brengen van (1) waar de investering rond het initiatief uit bestaat, (2) wat alle directe effecten en de mogelijke neveneffecten hiervan zijn en (3) hoe deze zich vertalen naar welke maatschappelijk baten. Hiervoor hebben we een methodiek ontwikkeld aan de hand van werksessie(s) en literatuurstudie. Het resultaat hiervan is snel inzicht in welke vormen van impact een initiatief heeft en hoe deze tot stand komen. Ook wordt meteen duidelijk bij welke partijen deze maatschappelijke baten terecht komen.
  2. Het in detail onderzoeken van onderdelen van (A). De praktijk leert dat het kwantificeren van de effecten van een initiatief vaak aanvullende aandacht vraagt. Voor het kwantificeren van de effecten is in de praktijk altijd een combinatie van verschillende onderzoeksmethoden nodig. Hierbij gaat het o.a. om literatuuronderzoek, interviews, enquêtes, focusgroepen, data-analyse en systeemanalyse.
  3. Het uitvoeren van volledige MKBA’s. Daarbij gebruiken we het raamwerk uit (A) en de detailanalyses uit (B) en de door het lectoraat tot nu toe verzamelde database met kengetallen om de omvang van de effecten en baten in cijfers uit te drukken (kwantificeren) en voor iedere baat aan te geven hoe we deze kunnen vertalen naar euro’s (monetariseren). Dit laatste is nodig om de baten te kunnen vergelijken met de kosten van het initiatief.
  4. Tenslotte beschikt het lectoraat in het verlengde van de bovenstaande stappen over een aantal aanpalende methoden zoals de stakeholderanalyse, kosteneffectiviteitsanalyse en de politieke aanvaardbaarheidsanalyse. Een overzicht van alle binnen het lectoraat beschikbare methodieken en praktijkvragen die daarmee beantwoord kunnen worden is te vinden in tabel 1 hieronder.

Tabel 1: Overzicht beschikbare onderzoeksmethoden binnen het lectoraat Modelleren van Maatschappelijke Impact

Praktijkvragen

Methoden

Is het een verantwoorde investering om over te gaan tot de implementatie van een innovatie?

Maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA/SCBA)
Financiële kosten-batenanalyse (FKBA)

Welke behoeften en/of problemen vragen om innovatie?

Probleemanalyse

Welke groepen zijn hierbij te onderscheiden?

Interviews
Focusgroepen
Factor- en clusteranalyse

Wat zijn de oorzaken en gevolgen van de behoefte en/of problemen?

Oorzaak en gevolg analyse
Systeemanalyse

Zijn er niet financiële of niet welvaartsoverwegingen van belang om mee te nemen in een ontwerp of beslissing over de implementatie van een innovatie?

Multicriteria-analyse (MCA)

Wordt daadwerkelijk voorzien in de behoefte/ wordt het probleem opgelost na/door implementatie van de innovatie?

Monitoring
Focusgroepen
Interviews
Enquête
Data analyse
Systeemanalyse

Hoe is te voorzien in een behoefte/een probleem op te lossen tegen zo laag mogelijke kosten?

Kosteneffectiviteitsanalyse (KEA)

Zijn er niet financiële of niet welvaartsoverwegingen van belang om mee te nemen in een ontwerp of beslissing over de implementatie van een innovatie? Welke bestuurlijke normen en waarden zijn hierbij van belang en wat betekent dit voor het proces? Wat is het bestuurlijk belang of doel wat er achter zit?

Multi-actor analyse
Beleidsanalyse
Multicriteria-analyse (MCA)
Maatschappelijke en politieke aanvaardbaarheidsanalyse (PPAA)

Welke partijen hebben een belang bij de innovatie en welke eisen hebben zij hierbij? Welke partijen zijn nodig om een innovatie te realiseren?

Stakeholderanalyse

 

Training op maat

Wij verzorgen trainingen op maat rond het thema maatschappelijke impact waarin we antwoord geven op bijvoorbeeld de volgende vragen: Wat is maatschappelijke impact? Hoe is dit inzichtelijk te maken? Wat kan ik met dit inzicht?

Onderwijs

Op verschillende manieren ondersteunen we verschillende bacheloropleidingen en hun studenten ten aanzien van het thema maatschappelijke impact. De twee meest belangrijke activiteiten op dit moment betreffen ten eerste een ontwikkeld basisvak waarin het gedachtengoed van het lectoraat is verwerkt. Dit basisvak heeft als doel om studenten gedurende een kwartiel een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) over zijn of haar casus te laten maken. Dit vak wordt momenteel gegeven binnen de minor Werken in gedwongen kader, maar is ook toe te passen binnen andere opleidingen. Ten tweede faciliteren we ieder jaar een leeromgeving voor een groep afstudeerders met studenten vanuit verschillende opleidingen. Daarbij heeft iedere afstudeerder zijn of haar eigen opdracht, maar doordat ze in groepen met hetzelfde thema werken komen ze in contact met andere afstudeerders met hele andere achtergronden en denkwijzen. Het idee hierachter is dat ze vervolgens met een bredere blik naar hun eigen opdracht kijken.

  • Visser, A., Roeland, M.M., Németh, A., Stegink, M. & Brunnekreef, A.V. (2023). De waarde van vrijwilligers. Een verkennend onderzoek naar de maatschappelijke meerwaarde van vrijwilligersinzet bij reclassenten. Deventer: Hogeschool Saxion.

  • Roeland, M.M., Németh, A., Linnenbank, J.H.M. & Visser, A. (2023). De maatschappelijke meerwaarde van reclasseren - een eerste raming. Sancties, 80(6), 315-323.

  • Németh, A., Linnenbank, J.H.M., Roeland, M.M., Visser, A., Duijnstee, D., Stegink, M. & Van den Heuvel, S. (2022). De waarde van reclasseren in Nederland. Eerste raming van maatschappelijke baten rond cliënten van de reclassering. Deventer: Hogeschool Saxion.

  • Visser, A., Roeland, M.M., Stegink, M., Linnenbank, J.H.M. & Németh, A. (2022). Typologie reclassentenTen behoeve van een MKBA. Deventer: Hogeschool Saxion.

  • Torenvlied, R., de Boer, H.F., Couwenberg, S., Linnenbank, J.H.M. & Van der Meulen, B.J.R., (2022). Naar meer evidence-based beleid binnen JenV. Den Haag, WODC.

  • Visser, A. & Németh, A. (2022). Potentiële maatschappelijke meerwaarde van Value Based Health Care. Deventer: Hogeschool Saxion.

  • Roeland, M.M., Stegink, M. & Visser, A., (2022). Bestuurders onder invloed; Verkennende studie naar persoons-, context- en delict-kenmerken, de implicaties voor interventie en de mogelijkheden voor een datagedreven doelgroepenanalyse. Deventer: Hogeschool Saxion.

  • Stegink, M., Németh, A., Roeland, M. & Duijnstee, D. (2022). Verandering in strafbaar gedrag van reclassenten. Secondant. Geraadpleegd op 1 maart 2022.
  • Walberg, A., Roeland, M.M. & Németh, A. (2021). Verkenning maatschappelijke impact van reclasseringsinzet bij cliënten die huiselijk geweld pleegden en kampen met alcoholproblematiek, 'Een verkennend onderzoek naar 2 subpopulaties: polygebruikers met (vermoedelijk) LVB en stalkers'. Deventer: Hogeschool Saxion.
  • Walberg, A., Roeland, M.M. & Németh, A. (2021). Factsheet Verkenning maatschappelijke impact van reclasseringsinzet bij cliënten die huiselijk geweld pleegden en kampen met alcoholproblematiek, 'Een verkennend onderzoek naar 2 subpopulaties: polygebruikers met (vermoedelijk) LVB en stalkers'. Deventer: Hogeschool Saxion.
  • Bredewold, N., Rensen, P., Steijger, S. & Visser, A. (2021). Reclassering Nederland als ‘wijkgenoot’, Wijk in Wijk uit, Sozio Special, Sozio, 2.
  • Slingerland, W., Linnenbank, M. & Németh, A. (2021). Weerbaarheidsscan Lokaal bestuur ‘Van individuele naar collectieve weerbaarheid'. Deventer: Hogeschool Saxion.
  • Linnenbank, J.H.M. & Németh, A. (2021). De waarde van reclassering, Binnenlands Bestuur, nr 19 p. 26-29.
  • Roeland, M.M., Visser, A. & Németh, A. (2021). Poverty, unemployment and financial insecurity amongst clients of the Dutch probation services and the influence of probation on employment and personal income, Der pädagogische Blick 2021/3 p. 167-178. Editors Dr. Ines Schell-Kiehl and Prof. Dr. Nikolaus Meyer.
  • Slingerland, W., Linnenbank, J.H.M. & Németh, A. (2021). Weerbaarheidscheck politieke partijen ‘Van individuele naar collectieve weerbaarheid’. Deventer: Hogeschool Saxion. 
  • Visser, A., Németh, A. & Roeland, M.M. (2021). Waarde van reclasseren in de buurtEen verkennende Maatschappelijke Kosten Baten Analyse naar de toegevoegde waarde van reclasseren in de buurt, Lectoraat Modelleren van Maatschappelijke Impact. Deventer: Hogeschool Saxion.
  • Németh, A., Dorenbusch, M., Nibbelink, I., Linnenbank, J.H.M. & Kabki, A. (2018). Een concept groslijst met maatschappelijke waarden van reclasseren, In: J. Bosker, V. de Vogel & L. Bitter (red). Professionele ankers. Liber Amicorum Anneke Menger. Utrecht: Hogeschool Utrecht, Lectoraat Werken in Justitieel Kader, KSI.

Luister de podcasts hier.

Wat kunnen we voor u betekenen?

Heeft u vragen over een mogelijke samenwerking, (maatwerk)training, of de (onderzoeks)activiteiten van het lectoraat Modelleren van Maatschappelijke Impact? Neem dan contact op met lector dr. ir. Attila A. Németh.

Ons team

Het onderzoeksteam van het lectoraat Modelleren van Maatschappelijke Impact richt zich op het inzicht krijgen van de maatschappelijke impact van innovaties, beleid en andere initiatieven. Dit doen zij onder leiding van lector dr. ir. Attila A. Németh.

Lectoraat_MMI_2023.jpg

Het team van lectoraat MMI

Profielfoto van Attila Nemeth

Dr. ir. Attila Németh

Lector Modelleren van Maatschappelijke Impact

Douwe_Duijnstee_2023jpg.jpg

Douwe Duijnstee

Onderzoeker

Evelien_Hengstman.JPG

Evelien Hengstman

docent/onderzoeker

Michel_Linnenbank_2023.jpg

Michel Linnenbank MSc

Hoofddocent/onderzoeker

Mijneke_Roeland_2023.jpg

Mijneke Roeland MSc

Onderzoeker

Martine_Stegink_2023.jpg

Drs. Martine Stegink

Onderzoeker

Anouk Visser_2022.jpg

Anouk Visser MSc

Onderzoeker

Caroline_Lettinga_2023.jpg

Caroline Lettinga

Lectoraatondersteuner