Als het gaat over het oplossen van een misdaad, dan wil onderzoeker Dimitar Rangelov toe naar een aanpak die nog meer op data en bewijs is gebaseerd. Een aanpak waarbij innovatieve technologie wordt gebruikt: niet om het werk van ervaren rechercheurs over te nemen, maar om een bredere blik op zaken mogelijk te maken. We spreken Dimitar over een AI-gestuurd forensisch onderzoeksysteem, dat recent genomineerd is voor de Computable Awards.
Voordat we de wereld van forensisch onderzoek induiken, moet Dimitar Rangelov eerst iets kwijt over kunstmatige intelligentie. Hij heeft het gevoel dat AI soms vooral een buzzwoord is, een term die overal maar aan toe wordt gevoegd. “Zelfs onze keuken wordt tegenwoordig door AI ondersteund,” zegt hij. Wat niet wegneemt dat het systeem waarover we vandaag in gesprek gaan verdraaid knap gebruik maakt van kunstmatige intelligentie; samen met mensen, dat is waar het om gaat.
Veiligheid en efficiëntie. Dat waren de belangrijkste aandachtspunten in het project rondom het AI-gestuurd forensisch onderzoeksysteem van de Saxion-onderzoeksgroep Technologies for Criminal Investigations (TCI) en de Politieacademie. Om allereerst die veiligheid toe te lichten, komt Dimitar met het voorbeeld van een agent die naar binnen moet gaan bij een drugslab. Een gevaarlijke omgeving, alleen al omdat er bij de productie van synthetische drugs schadelijke gassen kunnen vrijkomen. Om die reden beschikt het ontwikkelde systeem onder andere over sensoren die dergelijke gassen direct kunnen detecteren.
Uit de lucht
“Het systeem draagt dan niet alleen bij aan een veiligere situatie,” vervolgt Dimitar zijn verhaal over het drugslab, “maar het zorgt op dat moment ook voor meer efficiëntie. Bij het meten van de luchtkwaliteit, wordt on the spot meteen een volledige analyse van de lucht uitgevoerd, en worden er ook samples genomen. Op die manier verzamel je het bewijs dus niet langer alleen maar vanaf muren, vloeren en objecten.”
Overigens blijft Dimitar met zijn voorbeeld dicht bij de werkelijkheid. Hij vertelt over een Nederlands drugslab dat werd aangetroffen in een boerderij. De gevaarlijke situatie ontstond in dit geval vooral doordat het ging om een ‘Amazon style drug lab’. In de regenwouden van Zuid-Amerika ontdekt de plaatselijke politie soms enorme, door de bomen verstopte productielocaties. De gassen die vrijkomen bij de drugs die daar worden geproduceerd, kunnen eenvoudig ontsnappen in de buitenlucht. “Als je dezelfde technologie verstopt in een afgesloten boerderij in Nederland,” zegt Dimitar, “dan kan het goed misgaan. De agenten die destijds de boerderij binnendrongen, hebben schadelijke gassen ingeademd; daarna lagen ze voor een langere periode in het ziekenhuis.”
Voor de politie is het systeem heel toegankelijk. Objecten op de plaats delict worden automatisch gedetecteerd ... Hieraan kan de politie vervolgens zelf nog eigen bevindingen en informatie toevoegen.
3D crime scene
Het blijft niet bij metingen verrichten en samples nemen. Wanneer het systeem voor het eerst op een nieuwe crime scene wordt ingezet, wordt er ook meteen een driedimensionale reconstructie van de omgeving gemaakt. Met de nadruk wederom op metéén, want volgens Dimitar zorgen mensen die een plaats delict betreden altijd voor verstoringen en vervuilingen. Het systeem regelt daarom dat de oorspronkelijke staat van een plaats delict digitaal intact en toegankelijk blijft.
Het slimme van de manier waarop er een 3D-reconstructie wordt gemaakt, heeft vooral te maken met de toegepaste technologieën. Zo is er gebruikt gemaakt van een gewone consumentencamera, die samenwerkt met de achterliggende AI. Het zorgt ervoor dat het geheel snel en goedkoop ontwikkeld kan worden. “Voor de politie is het systeem heel toegankelijk,” zegt Dimitar. “Objecten op de plaats delict worden automatisch gedetecteerd. Om zo bijvoorbeeld aanwezige wapens of bloedcellen te catalogiseren. Hieraan kan de politie vervolgens zelf nog eigen bevindingen en informatie toevoegen.”
Tunnelvisie
Alle informatie waarmee het systeem zowel door technologie als door mensen wordt gevoed, wordt gebruikt bij het opstellen van alternatieve misdaadscenario’s. Dit wordt gedaan op een herkenbare manier, bijna alsof er een soort politierapport wordt gepresenteerd. Ook hierbij gaat het weer om een samenwerking tussen AI en mensen. Het systeem zal niet onomwonden vertellen ‘hoe het zit’, maar zal wel proberen om rechercheurs vanuit een andere hoek naar de plaats delict en de gepleegde misdaad te laten kijken.
“Zo voorkom je tunnelvisie,” zegt Dimitar. “Mensen zijn nou eenmaal geneigd om te blijven geloven in hun eerste hypothese. Onbewust zoeken ze dan naar bewijs om deze hypothese te ondersteunen. Maar misschien is er ook nog wel ander bewijs. Het mes snijdt dus aan twee kanten: je eigen, jarenlange ervaring kan je zeker helpen, maar kan ook een bredere blik op de zaak in de weg zitten.”
We zien niet alleen jonge studenten voorbij komen, maar ook ervaren politiemensen in het kader van een Leven Lang Ontwikkelen.
Scholing
Nog een bijkomend, belangrijk voordeel: het systeem kan worden ingezet voor onderwijsdoeleinden. Met studenten van de Politieacademie worden bijvoorbeeld realistische scenario’s rondom een misdaad behandeld. Dimitar vertelt dat hij momenteel bezig is met een workshop, waarin deelnemende studenten in drie groepen worden verdeeld die allemaal een misdaad moeten oplossen; één groep doet dit alleen aan de hand van foto’s, één groep beschikt enkel over een 3D-reconstructie en de laatste groep gebruikt een combinatie van traditionele en nieuwe methoden. Al snel bleek dat de groep die werkte met de combinatie van methoden het best presteerde: “Zij pakten een specifieke foto, combineerden die met wat data en kwamen toen met een hypothese; daarmee konden ze terugkeren naar de 3D crime scene om hun theorie te toetsen. Die stijl van interactie en onderwijs lijkt ergens op een soort escape room, maar helpt dus echt bij het oplossen van zaken.”
De toepassing in het onderwijs blijkt nog veel breder te zijn. Zo wordt er ook samengewerkt met de Saxion-minor Cold Case. Daarnaast is de onderwijsdoelgroep zelf ook breed. “We zien niet alleen jonge studenten voorbij komen,” zegt Dimitar, “maar ook ervaren politiemensen in het kader van een Leven Lang Ontwikkelen; mensen van veertig, vijftig of soms zelfs ouder dan zestig jaar. Dit helpt ons om het systeem voor iedereen geschikt te maken.”
Interactie
Natuurlijk reageert niet iedereen vervolgens hetzelfde. Het jongere, minder ervaren deel van de doelgroep was erg enthousiast over alle technologische mogelijkheden. Binnen ‘het oudere deel’ van de doelgroep waren er zowel mensen die openstonden voor het systeem als mensen die er wantrouwend tegenover stonden. “Maar als we hen dan wat echte resultaten lieten zien,” zegt Dimitar, “dan veranderden ze van gedachten. Als je mensen alleen maar vertelt over de technologie, dan willen ze soms vooral hun eigen methoden en overtuigingen beschermen. Maar als je echt zorgt voor interactie met de technologie, dan maak je de acceptie ervan veel eenvoudiger.”
Die acceptatie kan het oplossen van misdaadzaken versnellen, hoopt Dimitar. Waar het laten invliegen van expertise nu nog een kostbare operatie is, zouden verschillende rechercheurs met behulp van het systeem snel en voordelig kunnen samenwerken. Zelfs internationaal, waarbij iemand bijvoorbeeld een VR-bril kan opzetten om een crime scene in een ander land digitaal te betreden.
Rebooting reality
De zoektocht naar financiering voor de projecten van onderzoeksgroep TCI is helaas lastig. Volgens Dimitar worden hij en zijn collega’s vaak nog gezien als een vreemde eend in de bijt, vanwege de hybride vorm van hun groep: gericht op forensisch onderzoek, maar ook op engineering, veiligheid en digitalisering. Gelukkig wisten de Politieacademie, Saxion, Universiteit Twente en Sofia University elkaar wél te vinden voor het project waarover we in gesprek zijn. Dimitar zelf blijft sowieso doorgaan op het innovatieve pad dat hij is ingeslagen. “Ik was altijd al geïnteresseerd in technologie,” vertelt hij. “Mijn moeder en mijn opa zijn allebei engineers. Vroeger was ik altijd aan het sleutelen, en bezig met batterijen en dat soort dingen.”
Het was een jeugd die heeft gezorgd voor een gezonde dosis creativiteit. “Om een misdaad te kunnen voorkomen,” reageert Dimitar, “moet je minstens zo creatief zijn als degene die de misdaad wil plegen.” Als we hem tot slot vragen hoe het thema van de Computable Awards – ‘Rebooting Reality’ – bij hem past, geeft hij aan dat de realiteit van de politie ook een reboot nodig heeft. Waarmee hij doelt op de ongelijkheid die er nu soms nog is gelet op de mogelijkheden die criminelen hebben en de middelen waarover de politie beschikt: “Ik geloof dat ons project een verschil kan maken. Omdat wij ons richten op onderwijs voor jonge mensen, maar ook op een Leven Lang Ontwikkelen. Wij gaan van de praktijk naar het onderwijs en vice versa, en zo nemen we alles mee.”
Fotografie: Thomas Busschers
Computable Awards: breng je stem uit!
Je kan nog tot en met 5 oktober je stem uitbrengen voor de Computable Awards. Na het ontvangen van een unieke ‘stemlink’, kun je het project van Saxion en de Politieacademie (‘AI-gestuurd forensisch onderzoeksysteem’) vinden onder het kopje Onderwijsproject.
