Een sok die aangeeft dat je stress hebt, als je dat zelf niet (meer) kunt vertellen

Klamme handen of klotsende oksels. Iedereen heeft er wel eens last van. Niet per se bij stress, maar ook bij inspanning. Maar er is een verschil, vertellen projectcoördinator Carlos Kuhlmann en onderzoeker Steven Reinink. Want onze huid geeft niet alleen bij inspanning, maar ook bij een verhoogd stress-level fysiologische signalen af. Dat kan met zweet, maar ook met andere, minimale reacties. Reacties die zelfs al bij een laag, of langzaam stijgend stressniveau te detecteren zijn: met een slimme combinatie van textiel en technologie en precies op de plekken waar die stressreacties zich veelal voordoen. En dat is juist niet onder de oksels, zo blijkt.

Stress vroegtijdig opsporen

Waarom zou je stress vroegtijdig via de huid willen detecteren? “Het kan een groot verschil gaan maken in de zorg voor mensen die zelf niet, of niet meer in staat zijn om te vertellen dat ze zich oncomfortabel voelen,” vertelt Kuhlmann. “Niet alleen in zorginstellingen, het is ook denkbaar dat mantelzorgers er uiteindelijk in de thuissituatie iets mee kunnen. En natuurlijk draait alles om het welzijn van patiënten en de manier waarop we de zorg voor hen zo prettig mogelijk kunnen organiseren. Daarom zijn bij dit onderzoek, geïnitieerd door het LUMC en Mentech Innovation, ook een groot aantal zorgpartijen betrokken. Juist om de koppeling te leggen naar wat de praktijk nodig heeft.”

Geleidend textiel

Hoe werkt het? Reinink: “Uit onderzoek is bekend dat onze huid op bepaalde lichaamsdelen signalen afgeeft die een voorbode van stress zijn. Dat heeft te maken met een grotere dichtheid van de klieren op die plekken. Bijvoorbeeld op de vingertoppen, de onderkant en binnenkant van de voet, maar ook op het voorhoofd, de borst en de rug. Het gebeurt via de zweetklieren, maar ook door een subtiele verandering in de spanning van de huid. Breng je die huidzone op een juiste manier in contact met geleidend textiel, dan helpt een combinatie van hardware en software met algoritmes om die stress te detecteren en een signaal af te geven naar een zorgmedewerker. Bijvoorbeeld via een app of een device.”

Prettige pasvorm

Het is een korte samenvatting van een complex onderzoek, met een consortium van partners, dat in de periode 2021-2023 een demonstrator op moet leven. Net als een aantal scenarioschetsen over de toepassing in de dagelijkse zorg. Vervolgonderzoek moet nog verder de brug slaan naar de praktijk, in het toepassen en opschalen van het principe. De ontwikkeling van elektronica en software is in handen van Mentech Innovation en Fontys Hogeschool. Saxion is verantwoordelijk voor het functionele kledingstuk. “We ontwikkelen verschillende soorten textiel waar we zilver inbreien. Als integraal onderdeel, dat samen met bijvoorbeeld de elasticiteit van het textiel zorgt voor een comfortabele en prettige pasvorm. Eentje waarbij de drager uiteindelijk niet bewust ervaart dat een sok of een shirt die extra functie heeft.”

Wel een sok, geen hoofdband

Bij de keuze voor het soort kleding is dan ook gekeken naar de plekken waar het textiel een verhoogd stresslevel kan detecteren, zonder dat iemand iets ongewoons hoeft te dragen. Dus wél een sok of een shirt, maar geen hoofdband of strakke mouw rond de arm, leggen de onderzoekers uit. Uiteindelijk kan een normaal ogende sok zijn extra functie maskeren. Of een neutraal ogend shirt, dat door de drager ervaren wordt als reguliere onderkleding. Geen stress, wel comfort. Maar wel kleding die iets doet voor de patiënt en de zorgprofessional.

Rust en comfort

“Je kunt stress in gradaties ervaren. Van een licht prikkend wasvoorschrift in je nek, tot een moeilijke situatie die je overweldigt. De software, gekoppeld aan het textiel dat we ontwikkelen, kan iets met die verschillende stresslevels, die meetbaar worden via de huid,” zegt Kuhlmann. “Natuurlijk is het belangrijk de uitkomsten te valideren. Daarom heeft het overkoepelend onderzoeksproject twee taken. Vanuit Saxion zijn we onderdeel van het Technologieteam, samen met Fontys, de TU Eindhoven en Mentech Innovation. Daarnaast is er een Zorgteam, waarin medische experts vanuit LUMC, de Universiteit van Tilburg en zorginstellingen als ’s Heeren Loo en Severinus onder andere met focusgroepen de koppeling naar de praktijk leggen. Want hoe zorg je dat het werkt, voor een zorgprofessional die verantwoordelijk is voor tien mensen die dit slimme textiel dragen? Hoe functioneert dat in de praktijk? Waar loop je tegenaan? Het moet natuurlijk te implementeren zijn, waarbij het welzijn van de patiënt voorop staat. Zo kan vroegtijdige stressdetectie bij deze doelgroep helpen om de zorg te verbeteren en beheersbaar te houden.” Reinink: “Als je stressvolle situaties vroeg kunt voorkomen, geeft dat rust en comfort.”

Huidcontact

In juni 2023 wil het consortium het project afsluiten met een kledingstuk dat comfortabel zit, goed functioneert en ook goed uit te lezen is. Validatie in de praktijk is de volgende stap. “Er zijn al eerste stappen gezet om in 2023 direct een vervolgtraject te starten om deze toepassing ook in de praktijk te kunnen implementeren,” zegt Kuhlmann. En de grootste uitdaging op dit moment? Dat is volgens Reinink het ontwikkelen van een goed zittende sok, met geïntegreerde, gebreide elektroden: “Vooral het juiste huidcontact is complex. Niet te los, niet te strak. Al met al is het een enorm proces, met veel partijen, vanuit verschillende vakgebieden. Maar dat vind ik ook juist het mooie hieraan. Net als de gedachte wat dit uiteindelijk voor de zorg en voor patiënten kan betekenen.”

Fotografie: Tessa Wiegerinck