Saxion viert 25-jarig jubileum, maar is al veel langer diepgeworteld in de regio

Anka Mulder: “2023 wordt een belangrijk jaar voor Saxion. Het is mooi om te zien dat onze naam al 25 jaar een begrip is. In de regio, maar ook ver daarbuiten. Maar het is tegelijkertijd goed om ons te realiseren dat we vandaag op de schouders van zoveel mensen staan die Saxion hebben gemaakt tot de hogeschool die er vandaag is. We hebben onze blik altijd sterk op de toekomst gericht, om met onderwijs, ondernemerschap en onderzoek te werken aan een wereld waar mens, techniek en duurzaamheid hand in hand gaan. Maar het is ook goed om aandacht en waardering te hebben voor onze geschiedenis. Dat is belangrijk voor de identiteit van je organisatie.”

Om te begrijpen hoe Saxion de hogeschool werd die we vandaag kennen, is het inderdaad interessant om eens terug te kijken. Want wie en wat vormen dat DNA van Saxion? Waar komen we vandaan?

Besturenfusie

Daarvoor zetten we eerst de klok terug naar 25 jaar geleden: 1 januari 1998. Dat is het moment waarop de besturenfusie plaatsvond van Rijkshogeschool IJselland en de Hogeschool Enschede. De Stichting Hogescholen Oost-Nederland (HON) was daarmee een feit. Ondertussen waren in Deventer de verschillende onderwijslocaties al gecentraliseerd in de nieuwbouw aan de Handelskade en ook in Enschede werd gestart met de bouw van een stadscampus. In het jaar 2000 kreeg de onderwijsstichting een nieuwe naam: Hogeschool IJselland en de Hogeschool Enschede gingen samen verder als Saxion. In 2001 breidde Saxion haar onderwijsactiviteiten uit naar Apeldoorn, waar in het najaar van 2015 een start gemaakt werd met de bouw van een centraal pand. Verschillende opleidingen kregen daar vanaf 2016 een plek. Maar wat ging hier allemaal aan vooraf? Saxion is een hogeschool die voortkomt uit het rijke onderwijsverleden van Deventer Boekenstad en uit de maatschappelijke initiatieven van ondernemende Twentse textielhandelaren.

Deventer als bolwerk van boeken en kennis

Toen Desiderius Erasmus in 1478 door de straten van Deventer liep, was de Hanzestad aan de IJssel al een plek waar het draaide om kennis. Vlak bij de Latijnse School, waar Erasmus zich had ingeschreven en vier jaar onderwijs zou volgen, draaide de boekenpers van Richard Pafraet overuren. De ambitieuze Keulse drukker had zich een jaar eerder in Deventer gevestigd omdat hij voldoende afzetmogelijkheden zag voor zijn boeken. Deventer was destijds al een stad met een rijke lees- en schrijfcultuur, die mede was ontstaan door de invloed van Geert Grote en de Moderne Devoten. Het spreekt voor zich dat het onderwijs hier enorm van profiteerde. De Latijnse school was voortgekomen uit de 13e -eeuwse kapittelschool van de Lebuïnuskerk. Het instituut, dat inmiddels onder de verantwoordelijkheid van het stadsbestuur viel, had een goede naam en trok leerlingen van heinde en ver. In de straten van de stad wemelde het van de scholieren. Latijn was de voertaal bij deze Middeleeuwse vorm van internationalisering.

Met een koets naar Apeldoorn

Het Deventer onderwijs kreeg in 1630 een nieuwe impuls met de komst van een school voor wetenschappelijk onderwijs: het Athenaeum Illustre, waar leerlingen van de Latijnse School verder konden studeren. Toen in 1811 de Universiteit van Harderwijk werd opgeheven, bezocht het Deventer stadsbestuur Koning Willem I op paleis Het Loo in Apeldoorn. Doel van de missie, die per koets werd uitgevoerd, was om de koning te vragen de wetenschappelijke boekencollectie uit Harderwijk aan de stad Deventer te gunnen. De universiteiten van Amsterdam en Leiden hadden het nakijken. Het was de Athenaeumbibliotheek die het beheer kreeg over de bijzondere boekencollectie, die daarmee ter beschikking kwam van het Deventer onderwijs. Het Athenaeum Illustre, het instituut dat als verre Deventer voorloper van Saxion beschouwd kan worden, bestond tot 1878 en werd opgevolgd door een gymnasium en een hbs.

Twente: textiel en techniek

In de nadagen van het Athenaeum Illustre, ontstond in Twente in 1864 de Twentse Industrie- en Handelsschool. Deze werd gefinancierd door industriëlen en handelaren uit de wereld van het Textiel. Na het ontstaan van scholen voor nijverheidsonderwijs, de Hogere Textielschool De Maere, raakte ook het technisch onderwijs in Twente in opkomst. Het Twentse onderwijs was sterk maatschappelijk geworteld. Ondernemers zorgen voor financiering, bestuur, de werving van docenten en mogelijkheden tot stages.

Schaalvergroting en fusies

Zowel in Deventer als in Enschede en Hengelo breidde het onderwijsaanbod zich na de Tweede Wereldoorlog flink uit. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw ontstond er een grote diversiteit aan opleidingen en nam het aantal studenten toe. De tweede helft van de jaren ’80 stond voor het onderwijs in Deventer en Twente in het teken van diverse fusies. Elk nog binnen eigen geografisch gebied. In 1986 gingen de Deventer scholen samen verder onder één naam: Rijkshogeschool IJselland. Tien jaar later verhuisden de opleidingen naar een nieuw gebouw aan de Handelskade. Uit verschillende fusies in Twente, waaronder die van De Maere en de HTS-opleidingen in Enschede en Hengelo, was in 1989 ondertussen de Hogeschool Enschede ontstaan.

Saxion als verbinder van kennis en techniek

De besturenfusie op 1 januari 1998 in de Stichting Hogescholen Oost-Nederland (HON) werd in 2000 dus opgevolgd door een stichting met een nieuwe naam: Saxion. De naam verwijst naar de Saksen, een volk dat ooit Oost-Nederland bewoonde. Saxion breidde haar onderwijsactiviteiten in 2001 naar Apeldoorn uit en vestigde daar in 2016 een aantal opleidingen in het gerenoveerde pand van de voormalige Nettenfabriek, dat als industrieel erfgoed betiteld kan worden. Zo brengt het verhaal van Saxion ons via boekenstad Deventer, adellijk Apeldoorn en de trotse Twentse textielondernemers naar vandaag: een University of Applied Sciences in Oost-Nederland. Met “25 jaar Samen Saxion” vieren we dat kennis en techniek, voortkomend uit de rijke geschiedenis van de regio, meer dan ooit de basis vormen voor het onderwijs, ondernemerschap en toegepast onderzoek dat vandaag bij Saxion plaatsvindt.