Nieuwe Associate degree Forensische Zorg: ‘Jij moet die steunpilaar en dat anker voor mensen willen zijn’
Uniek in Nederland: de opleiding Forensische Zorg, waarmee Saxion in september van start gaat. Wie op zoek is naar betekenisvol werk, op het snijvlak van zorg, welzijn en veiligheid, kan na de zomer voor een eerste stap terecht bij Saxion in Apeldoorn. “Met deze Associate degree van twee jaar bouwen studenten aan hun forensisch vakmanschap. Dat vakmanschap is gericht op de herstelgerichte begeleiding van mensen die verdacht of veroordeeld zijn voor een misdaad,” legt projectleider Marga Ligtenberg uit. “Met Forensische Zorg draag je écht bij aan een veiligere samenleving.”
Het is snel gegaan, de afgelopen tweeënhalf jaar, met de Associate degree (Ad) Forensische Zorg. In nauwe samenwerking met het werkveld en een groot aantal landelijke samenwerkingspartners ontwikkelde Saxion een opleiding die precies inspeelt op de enorme behoefte aan hbo-geschoolde forensische professionals: mensen die met hart en ziel aan de slag willen in de begeleiding van cliënten die, vanuit een justitieel traject, op weg zijn naar herstel en een veilige deelname aan de samenleving. De opleiding richt zich op iedereen die deze roeping heeft, maar zeker ook op professionals die al in de sector werkzaam zijn en zich verder willen specialiseren in hun forensisch vakmanschap. “Denk aan medewerkers met een mbo-niveau 4-diploma op het gebied van maatschappelijke zorg, sociaal werk of verpleegkunde. Woonbegeleiders en groepsbegeleiders die op zoek zijn naar bijscholing, een stuk specialisatie en het zetten van een extra stap,” aldus Marga Ligtenberg. Samen met mede-projectleider Marit van de Dijk, verantwoordelijk voor de onderwijskundige coördinatie, en een groot aantal docenten en professionals uit het werkveld, zorgde ze dat de Ad Forensische Zorg er daadwerkelijk kwam.
Voelsprieten
“In december 2022 klopten twee zorginstellingen bij ons aan: kan en wil Saxion een opleiding voor de forensische zorg ontwikkelen?” blikt Marga terug. “Zij gaven aan dat er in huidige mbo/hbo-aanbod rond forensische zorg duidelijk een opleiding ontbrak die het aspect veiligheid voorop zette, naast de bekende focus op zorg en welzijn. Aanvankelijk dachten we alleen aan een leergang, maar uit een grote werkveldbijeenkomst werd al snel duidelijk dat men stond te springen om een opleiding die toeleidt naar een hbo-diploma. Deze nieuwe Ad overbrugt dat gat en zit precies op het snijvlak van zorg en veiligheid.” Dat geeft direct ook duidelijk aan waar (toekomstige) forensische professionals mee aan de slag gaan. Een bijzondere doelgroep, vaak bestaand uit mensen met een licht verstandelijke beperking, in combinatie met een psychiatrisch profiel en verslavingsproblematiek. Het zijn cliënten die in aanraking zijn gekomen met justitie en onder begeleiding werken aan een gedeeltelijke of volledige terugkeer in de maatschappij. “Als het gaat om begeleiding van mensen met multi-problematiek, dan bevat deze nieuwe opleiding bijvoorbeeld een specifieke module die daar op focust,” legt Marga uit. “Het gaat om het ontwikkelen van forensische scherpte. Ik zeg wel eens: de voelsprieten om een situatie te analyseren en vervolgens te bepalen wat nodig is, of wat nog veilig is.”
In december 2022 klopten twee zorginstellingen bij ons aan: kan en wil Saxion een opleiding voor de forensische zorg ontwikkelen?”
Vier overkoepelende thema’s
Als het gaat om de totale Ad-opleiding, is er sprake van vier overkoepelende thema’s, waar de verschillende modules onder vallen: Afbakenen in het forensisch werk, Methodisch handelen in het forensisch werk, Professionaliseren in het forensisch werk en tenslotte Verbeteren van de kwaliteit van de Forensische Zorg. De thema’s bevatten modulen op het gebied van innovatie en technologie – en ook veiligheid. “Dit zijn echt speerpunten van Saxion. We vinden het belangrijk de toekomstgerichte blik op het vakgebied aan te reiken. Onder andere de koppeling tussen mens en technologie en daarnaast tussen zorg en veiligheid,” aldus Marga.
Deeltijd, duaal of voltijd
Studenten kunnen de opleiding starten in drie varianten: voltijd, deeltijd en duaal. Kiezen ze voor deeltijd of duaal, dan komen de studenten bij elkaar in de klas en krijgen ze hetzelfde onderwijs. Ze volgen hun lessen op donderdagmiddag en -avond in Apeldoorn. Bij de duale variant gaan de studenten bovendien op vrijdagochtend nog naar Saxion. Dan is er ruimte voor extra begeleiding, intervisie en gespreksvoering. Marga: “Bij de deeltijd- en duale opleiding, via de Saxion Parttime School, kunnen studenten bij hun werkgever blijven werken. Ook is het mogelijk dat ze hun studie combineren met het vervullen van een vacature bij één van de instellingen die zich aan onze opleiding hebben verbonden. In de voltijd-variant van de Ad komen studenten terecht bij onze Academie Mens en Maatschappij. Wie na twee jaar de Ad afrondt, kan daarna in maximaal tweeënhalf jaar, inclusief vrijstellingen, een bachelor-diploma Social Work bij Saxion halen. Saxion is ook de verkenning gestart voor een bachelor-opleiding Forensische Zorg, zodat er een mooie, doorgaande lijn ontstaat. In dat geval kun je als student binnen twee aanvullende jaren een bachelor-diploma halen.”
Marga Ligtenberg: "Jij moet die steunpilaar en dat anker willen zijn en daarbij echt de mens willen blijven zien, met zijn eigen talenten en mogelijkheden. Door naast je cliënt te staan, kun je in vertrouwen weer bouwen aan iemands toekomst, met alles dat je daarin aan kennis en ervaring meeneemt."
Betekenisvol werk
Het brengt ons bij de vraag wat een (bij)scholing en baan in dit werkveld studenten kan bieden. Of beter gezegd: wat zij zelf kunnen betekenen als Forensisch Professional. “Heel veel,” stelt Marga. “Het werk in de forensische zorg behelst zoveel meer dan de incidenten die af en toe in het nieuws komen. Bij voorlichtingen merken we dat de kennis van dit vakgebied nog vaak zo beperkt of eenzijdig is. Als Forensisch Professional sta je echt naast de mensen die begeleiding, bemoediging en sturing nodig hebben om hun weg terug te vinden in de maatschappij. Dat kan in verschillende gradaties en vormen van vrijheid die daarbij horen: van bijna volledige detentie naar een situatie waarbij iemand grotendeels een normaal leven leidt, maar wel af en toe nog wat ondersteuning kan gebruiken. Jij moet die steunpilaar en dat anker willen zijn en daarbij echt de mens willen blijven zien, met zijn eigen talenten en mogelijkheden. Door naast je cliënt te staan, kun je in vertrouwen weer bouwen aan iemands toekomst, met alles dat je daarin aan kennis en ervaring meeneemt. Het is heel betekenisvol werk, waarmee je mooie resultaten kunt boeken. Met Forensische Zorg draag je écht bij aan een veiligere samenleving.”
Nieuwe blik op vakgebied
Vanuit het werkveld en het Ministerie van Justitie en Veiligheid was er behoefte aan een nieuwe blik op het vakgebied, ondersteund door een specialistische opleiding die naadloos aansluit op de praktijk, concludeert Marga. Ze vindt de steun van het Ministerie en de enorme betrokkenheid en inzet vanuit het werkveld, om de opleiding te helpen ontwikkelen, dan ook veelzeggend. “Bij het ontwikkelen van de modulen hebben we afstemming gezocht met werkvelddeskundigen, om die aansluiting op de praktijk honderd procent te waarborgen. Vanuit meer dan twintig instellingen uit de wijde regio is er een bijdrage geleverd. Het is hartverwarmend hoe we hier de afgelopen twee jaar samen aan gebouwd hebben.”
Vanuit meer dan twintig instellingen uit de wijde regio is er een bijdrage geleverd. Het is hartverwarmend hoe we hier de afgelopen twee jaar samen aan gebouwd hebben
Aanzienlijke belangstelling
De vooruitzichten voor het eerste studiejaar zijn goed. Tijdens dit huidige pilot-jaar, waarin professionals uit het vakgebied zich al in konden schrijven voor een leergang (een hbo-programma), was de belangstelling aanzienlijk. “We zien dat deze werkende studenten, die zich laten bij- of omscholen, enorm enthousiast zijn en niet kunnen wachten om vanaf september echt aan de Ad te beginnen,” zegt Marga. Uiteindelijk hoopt ze dat Saxion, in samenwerking met ROC’s een ‘doorlopende leerlijn forensische zorg’ kan neerzetten, met een keuzedeel in het vierde jaar van het mbo, gevolgd door deze nieuwe Ad-opleiding Forensische Zorg. Studenten stromen dan direct door, richting hun hbo-diploma Social Work. “Maar eerst gaan we nu met deze Ad van start in Apeldoorn: een plaats die landelijk goed bereikbaar is. Studenten stappen vanuit de trein zó onze leslocatie binnen. We zijn er klaar voor. Alle seinen staan op groen.”
Wil jij werken met kwetsbare mensen en bijdragen aan een veilige samenleving?
Meld je aanAd-opleiding Forensische Zorg - in voltijd, deeltijd en duaal
Saxion start in september 2025 in Apeldoorn met de Ad-opleiding Forensische Zorg in voltijd, deeltijd en duaal. Deze nieuwe opleiding biedt een unieke kans voor zowel het onderwijs als het werkveld. Deze opleiding, die nog niet eerder bestond, is ontworpen om professionals op te leiden die gedetineerden kunnen helpen veilig en kansrijk terug te keren naar de samenleving.
De forensische zorgsector kampt met een steeds complexer wordende doelgroep en een tekort aan goed opgeleide professionals op hbo-niveau. Veel vacatures blijven onvervuld, en er is een grote behoefte aan opscholing van mbo-niveau 4 medewerkers naar hbo-niveau. De Ad Forensische Zorg biedt een oplossing door zowel huidige medewerkers op te scholen als nieuwe medewerkers aan te trekken. Dit is essentieel om de kwaliteit van zorg te waarborgen en bij te dragen aan een veiligere samenleving.
De verwachte impact van deze opleiding is groot. Door de nauwe samenwerking met het werkveld en de ontwikkeling van vier vooraf ontwikkelde modules voor omscholing, kunnen professionals beter worden voorbereid op hun taken. Deze professionals zullen een belangrijke rol spelen in het verbeteren van de forensische zorg en het verhogen van de veiligheid in de samenleving.
Fotografie: Thomas Busschers - Dienst Marketing Communicatie