Winnaar Deltapremie 2025: Abeje Mersha wil groeien en verbinden

Wie op bezoek gaat bij het lectoraat Smart Mechatronics and Robotics aan het Ariënsplein in Enschede, krijgt meteen een welkom gevoel. Als je geluk hebt kun je zo aansluiten bij een van de vele rondleidingen die Abeje Mersha en zijn teamgenoten week in, week uit geven. In alle drukte past een online ontmoeting vandaag beter. Het scherm gaat aan, en Abeje verschijnt en profil in beeld. “Oh wacht, verkeerde camera.” Het beeld verspringt; bij SMART staat de techniek nooit stil.

“Eerst nog een keer vieren met mijn hele team!” roept Abeje, kort nadat hij zelf op de hoogte is gebracht van het winnen van de Deltapremie. Is hij al druk met alles wat hierbij komt kijken? “Nou, ik heb een grote onderzoeksgroep, dus het ‘normale werk’ gaat ook door. We moeten projecten binnenhalen, werken aan maatschappelijke uitdagingen. Het winnen van de Deltapremie is ook gewoon leuk, en het is vooral een geweldige erkenning.”

Een magneet voor talent

Je bent nu twee jaar lang ambassadeur voor praktijkgericht onderzoek. Maar dat was je toch al?

“De Deltapremie versterkt eigenlijk de rol die ik heb. Ja, ik ben ambassadeur, maar dat geldt ook voor de hele onderzoeksgroep. Daarom vroegen we bij de voordracht ook letterlijk: help je mee om ónze reis te vervolgen? We zijn al onderweg, maar we blijven altijd op zoek naar mensen en partijen die ons kunnen versterken.”

Waar heb je de komende jaren het meeste zin in?

“Ik wil het nut van praktijkgericht onderzoek laten zien, ook voor het onderwijs; dat moeten we echt benadrukken, want bij hogescholen wordt nog teveel gekeken naar onderzoek en onderwijs als twee gescheiden dingen. Daarnaast is het heel belangrijk om te laten zien wat onze toegevoegde waarde voor het bedrijfsleven is. Last but not least: het nut van praktijkgericht onderzoek in relatie tot fundamenteel onderzoek bij de universiteit; ook daarvoor wil ik meer aandacht vragen. Ik wil die ‘volledige driehoek’ benadrukken.”

Hoe zou je de waarde van de Deltapremie omschrijven?

“Oké, dan doe ik het op een versnelde manier… In Nederland zijn er meer dan 770 lectoren, bij bijna 700 lectoraten. Elke hogeschool mag één lector voordragen. Voorgedragen worden ís al een erkenning. Het is een erkenning voor de duurzame verandering en impact waar je als lector met je lectoraat voor zorgt, samen met studenten, docenten en alle partners in het netwerk. Bovendien is het de hoogste onderscheiding binnen het praktijkgericht onderzoek in Nederland. Ik ben misschien het gezicht van het lectoraat SMART, maar het gaat over alle dingen die we de afgelopen jaren samen hebben onderzocht, gemaakt en bereikt. Het is een team effort.”

Geeft de Deltapremie jou daarvoor nu een groter podium? 

“Niet alleen extern. Ook intern bij Saxion zorgt dit voor een extra podium; het is een aanleiding om met andere collega’s aan de slag te gaan. Ook híer wil ik laten zien wat praktijkgericht onderzoek voor ons betekent. Daar heb ik heel veel zin in.”

Je hebt het vaak over impact. Heb je daarbij een concreet voorbeeld?

“Impact gaat over duurzame verandering; het gaat niet in één keer. Onze impact is veelzijdig, en dankzij onze partners in de regio ook significant. Het gaat in het algemeen om praktijkkennis ontwikkelen en delen. Onze primaire focus heeft te maken met technologie in de robotica; met mechatronica en kunstmatige intelligentie. Met onze toepassingen focussen we op specifieke technologieën: in de maakindustrie, in de landbouw, op het gebied van duurzame energie; maar ook in de gezondheidszorg en voor defensie, noem maar op.”

En waaraan moeten we dan nóg concreter denken?

Denk bijvoorbeeld aan een project in het veiligheidsdomein: de brandblusdrone. Voor zoiets werk je samen met publieke partners en mkb’ers. Met de drone die we hebben ontwikkeld, kan de brandweer een eerste verificatie doen, op een veilige manier. Onze drone kan snel naar een specifieke plek vliegen, allereerst om te checken of de melding die gedaan is klopt. Daarna kan de drone letterlijk een kleine brand blussen, door onder hoge druk water af te schieten. Het zorgt voor meer efficiëntie en veiligheid, en is ook nog eens kostenbesparend.”

Bij de Deltapremie hoort een geldbedrag. Waarvoor ga je dat gebruiken?

“Dat ga ik gebruiken voor mijn ambassadeurschap, en voor onderwijs, onderzoek en het bedrijfsleven. Ik wil niet alleen de projecten waar we al mee bezig zijn versterken, maar ook zorgen voor nieuwe initiatieven, die andere hogescholen en lectoren in een later stadium kunnen adopteren. Dat is iets wat ik belangrijk vind, want als hogeschool zorgen we óók voor impact door samen met anderen synergie en massa te creëren.”

Doel je dan op kennisdeling?

“Ja, onder andere wel, maar het gaat verder dan dat. We willen de positie van praktijkgericht onderzoek versterken, landelijk en internationaal. Ook via andere podia willen we ons daarvoor inzetten; zo ben ik fellow van de Netherlands Academy of Engineering en lid van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs. Tegelijkertijd wil ik hieraan werken met de Deltapremie-laureaten uit eerdere jaren. Samen met hen wil ik een mooie club vormen, onder andere voor debat en opinie. Maar ook voor het geven van gevraagd en ongevraagd advies. Wat ik verder erg belangrijk vind, is om een bijdrage te leveren aan kwaliteit; samen met andere partners wil ik een ‘magneet voor talent’ creëren.”

Wat is dat, een magneet voor talent?

“Denk bijvoorbeeld aan outreachprogramma’s. Daarmee gaan we naar basisscholen en middelbare scholen. Om zo kinderen al vroeg te interesseren voor techniek. Ik vind het daarbij dus belangrijk om het onderscheid tussen onderzoek en onderwijs kleiner te maken. Open dagen kunnen dan een rol spelen. Lectoraten kunnen een mooi startpunt zijn voor het trekken van meer studenten, nationaal en internationaal; maar dus ook voor het enthousiasmeren van kinderen en jongeren. Niet eenmalig, maar structureel, met een continu outreachprogramma.”

Waarom is de connectie tussen hbo, wo en mbo zo belangrijk voor jou?

“Ik heb heel veel contacten in het wo en het mbo. Bij al die onderwijsvormen gaat het nooit om wat beter of slechter is; onderling hebben we allemaal een aanvullend karakter. Om dat voor het hbo beter kenbaar te maken, wil ik bijvoorbeeld werken aan een soort mini-documentaire. Want veel mensen weten nog niet wat de mogelijkheden zijn. Als ze bij SMART op bezoek komen, dan zijn ze blij verrast. In eerste instantie roepen ze soms zelfs: ‘hé, doen jullie hier aan onderzoek!? Waar gaat dat dan over? Oh, ik wist niet dat dat zo omvangrijk was!’”

Wil je met die documentaire ook nieuwe praktijkpartners aantrekken?

Ja, dat is belangrijk voor ons. Er zijn verschillende typen praktijkpartners, en hun behoeftes zijn enorm. Soms heb je dan mensen nodig die direct inzetbaar zijn, met de juiste competenties; dat is iets voor het mbo. Soms heb je behoefte aan andere competenties, bijvoorbeeld op een abstract niveau; dan ga je naar de universiteit. Wij leveren een combinatie van theorie en praktijkaspecten, wat zorgt voor mensen die missie-gedreven kunnen werken. Bedrijven hebben in verschillende fases behoefte aan verschillende competenties. Daarbij zijn er uitdagingen genoeg voor iedereen. Als wij daar samen op kunnen reageren, dan is dat veel efficiënter en duurzamer. We hebben elkaar nodig om alles waar te maken.”

Een van jouw ambities omschrijf je als ‘een versnelde route creëren voor talenten die willen doorstromen’. Hoe wil je dat doen?

“Praktijkgericht onderzoek heeft de ruimte voor flexibiliteit. Als een student momenteel bijvoorbeeld wil doorstromen van het mbo naar het hbo, dan moet je sowieso nog aanvullende vakken volgen. Wat wij dan als lectoraat zouden kunnen doen, is opdrachten definiëren voor mbo’ers in een hbo-omgeving. Zo zouden ze sneller kunnen doorstromen, zonder eerst een brugjaar te hoeven volgen.”

En als je het hebt over universitaire studenten?

“In het verleden was het nog niet zo gebruikelijk voor wo’ers om bijvoorbeeld af te studeren bij een lectoraat. Maar de afgelopen tijd zien universiteiten steeds beter dat wij ook heel goed mensen op een hoger abstractieniveau kunnen begeleiden. Dat biedt een mooie kans voor samenwerkingen. We zien hier veel studenten van de UT, maar ook uit Groningen en Wageningen. Het gaat zowel om bachelors, masters en PhD’s als om visiting scholars; niet alleen uit Nederland, maar ook internationaal. Voor alle onderwijsvormen bieden we uitdagende, impactvolle en flexibele opdrachten op maat, met een internationale blik en regionale verankering.”

Ik wil tot slot nog even terugkomen op Abeje die voor een schoolklas staat. Wat zeg je dan tegen die kinderen?

“Het is ontzettend leuk om voor zo’n klas te staan. Kinderen zijn eerlijk, ook in hun vragen; ze denken out of the box. In eerste instantie laat ik ze wat robots zien, waarmee ik ze gewoon laat spelen. Als ze met die technologie in contact komen, dan gaat de rest vanzelf. We hoeven ze dan niet eens letterlijk over klimaatverandering of de energietransitie te vertellen. Kinderen zijn nieuwsgierig; ze komen vanzelf met hun vragen. Op die manier zorg je al voor verbinding, en schep je ook vertrouwen.”

Fotografie en video: Thomas Busschers