Kun je met het toepassen van de principes van het Honours Programme de uitval van reguliere eerstejaarsstudenten verminderen? Dat is wat de onderwijsvernieuwers van het Saxion Comenius-programma zich twee jaar geleden afvroegen. Projectleider Marike Lammers en studieloopbaanbegeleider Rolinda Dijkhof zien na de eerste pilots positieve resultaten. “Eerder gingen studenten na college direct naar huis, nu zitten ze samen te studeren.”
In april 2018 kreeg Saxion de Leadership Fellow-beurs toegekend van het Comenius-programma, dat docenten in staat stelt hun visie op onderwijs in de praktijk te brengen. Hiermee richt de hogeschool zich op de groep studenten met het hoogste risico op uitval: de eerstejaars. Deze studenten moeten volgens de principes van het Honours Programma gaan werken aan hun persoonlijke ontwikkeling: in een kleine en diverse groepen en met een ervaringsgerichte manier van werken en leren.
Community
“In 2018 zijn we met een experiment begonnen,” vertelt Marike Lammers (op de foto vooraan zittend, met witte blouse) als programmadirecteur van Saxion Top Talent en projectleider van het Comenius-programma binnen Saxion. “Statistisch gezien valt in elke klas 30 en soms wel tot 50% van de eerstejaarsstudenten uit. Ze krijgen een negatief bindend studieadvies of komen gewoon niet meer. Natuurlijk kan je een verkeerde studie kiezen, maar er zijn genoeg studenten die twijfelen: is dit het? Daar worstelen ze mee en vaak heeft een studieloopbaanbegeleider dat niet eens door.”
En dus vragen Marike en haar interdisciplinaire team, dat ook studenten bevat, zich af: wat zorgt ervoor dat studenten willen leren? “We ervaren uit het Top Talent-programma dat studenten zich onder meer verbonden moeten voelen met een community en dat zou voor deze doelgroep ook moeten kunnen gelden. Ze moeten lief en leed met elkaar bespreken, meer dan in de gemiddelde klas. Ze moeten over taboes heen: dat een tentamen niet halen of vragen stellen niet dom is. Of dat ze het aan iemand kwijt kunnen als ze in de shit zitten. Dat doen ze nu niet, omdat ze elkaar niet goed genoeg kennen. Docenten moeten daar onderdeel van worden en niet te veel als een heerser boven de groep staan. Via deze honours approachhopen we dat de risicogevallen eerder gesignaleerd worden.”
Sociale controle
Aan het begin van het studiejaar 2018/2019 start daarom de eerste pilot van de honours approach. Niet met eerstejaarsstudenten, maar met docenten.“Zo ervaren zij zelf hoe het is om in een community te leren en kunnen ze bepalen hoe ze het in de klas gaan toepassen,” vertelt Marike. “Het zijn veertien docenten van verschillende academies, zodat ze van elkaar kunnen leren. Zij worden aangevuld met enkele studenten, want hun mening is het natuurlijk meest relevant. Die waarde, van het leren van elkaar, raak je nooit meer kwijt als docent.”
Ik merk nu dat ik collega’s anders leer kennen. We kennen elkaar al zo lang, maar we wisten niet dat we dezelfde sport beoefenden.
Rolinda Dijkhof (op de foto zittend, uiterst links, met paars t-shirt), studieloopbaanbegeleider (SLB’er) bij de opleiding Chemie, is een van de docenten die dankbaar gebruik maakt van de pilot. Want, betoogt ze, als ze het niet ondervindt, kan ze het ook niet toepassen. “Ik merk nu dat ik collega’s anders leer kennen. Normaal weet je alleen de naam en de leeftijd, maar nu vraag je verder. Zo kom je er via spelletjes en andere activiteiten bijvoorbeeld achter dat Noorwegen voor de ene collega een vast vakantieland is en dat de andere daar familie heeft wonen. Je voert er diepere gesprekken over. Zelf dacht ik ook: verhip, ik heb een overeenkomst met die collega. We kennen elkaar al zo lang, maar we wisten niet dat we dezelfde sport beoefenden.”
Ze merkt dat tijdens de pilot, die naast de spelletjes en activiteiten ook de nodige theorie bevat, een sterke sociale controle heerst onder de docenten. “We zaten elkaar constant te appen en zochten elkaar op voor advies. Ook zeiden we trouw af als we niet konden komen. En dat wil je met je studenten ook: dat ze het vervelend vinden als ze niet bij de groep kunnen zijn.”
Bijles
Ook Marike ziet de toewijding bij de docenten en hoopt dat het enthousiasme afstraalt op de studenten. Via de studieloopbaanbegeleiders nodigt ze enkele twijfelende studenten uit de risicogroep uit om mee te doen aan een pilot. Zo’n 25 studenten melden zich aan, waarvan zeventien studenten zich na een eerste vraaggesprek definitief opgeven voor de pilot. “Voor de eerste bijeenkomst hebben we voor iedereen pizza’s besteld, maar kwamen er slechts zes studenten opdagen. Dat is misschien wel veelzeggend over hoe moeilijk deze doelgroep is. Die zes hebben er zeker wat aan gehad, maar het was natuurlijk geen goede pilot: we behandelden ze nu als aparte groep in plaats van dat ze onderdeel waren van de gehele community.”
Rolinda past de honours approach eveneens toe bij de twee Chemie-klassen waarvan ze SLB’er is en daar ziet zij het enthousiasme wél terug. “Eerder gingen studenten na de colleges gelijk naar huis, maar nu zitten ze met z’n allen te studeren. Toen ze erachter kwamen dat de ene student beter is in wiskunde en de andere in biologie, begonnen ze elkaar zelfs bijles te geven. Zodra ze dat naar elkaar uitspreken, kunnen ze elkaar helpen en worden ze hechter. Ik hoorde een collega ook al zeggen: ‘Oh, wat leuk. Ze doen nu alles samen.’”
Ondanks dat het bij beide klassen een andere uitwerking had, waren de resultaten positief. “Bij de ene klas werden we al snel heel persoonlijk, daar speelde ook veel en was het zwaarder. Daar vielen er uiteindelijk wat uit, omdat ze het psychisch niet aankonden. Maar ze kregen wel een hele hechte band.” In de andere klas zaten drie studenten die al met hun tweede studie bezig waren. “Die kenden de valkuilen al en toen ik zei dat ik misschien wel het ei van Columbus had, pakten ze die met twee handen aan en trokken ze iedereen daarin mee. Daar is slechts één student uitgevallen. Waar er normaal veel meer studenten uitvielen, viel dat in deze twee klassen uiteindelijk reuze mee.”
Het ultieme traject
En dus wordt ook dit studiejaar de honours approach weer toegepast, waarbij wordt gemeten wat het verschil is met klassen die niet meedoen. Vanaf dag één gaan eerstejaars studenten van Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek, HBO Rechten, Social Work en Accountancy een jaar lang een halve dag per week samenwerken in interdisciplinaire groepen van acht tot tien studenten. “Zodat ze van elkaar leren en veel eerder duidelijk wordt waar hun talenten én hun uitdagingen liggen,” vertelt Marike. “Er wordt een setting gecreëerd waar je dat met elkaar kan bespreken, waar je elkaar kunt coachen. Dit wordt echt het ultieme traject,” vertelt ze hoopvol over de laatste pilot, die daarom ‘Voorbij vakmanschap, het ultieme traject’ is genoemd. “Maar ze gaan eerst nog op kamp. Dat wordt spannend: gaan ze allemaal mee?”
Rolinda geloof in ieder geval heilig in de aanpak. “Ik geloof in samenwerken, in aandacht voor elkaar. Ik denk dat het gaat helpen uitval te voorkomen bij studenten die tussen wal en schip vallen: mensen die uitstellen en niet inzien dat ze het leuk vinden wat ze doen. Ze vinden het wel leuk, ze weten alleen niet hoe ze moeten studeren. Ik blijf het toepassen en als het weer rendement heeft, vind ik dat we het ook moeten gebruiken bij andere opleidingen. Ik ben benieuwd en vooral enthousiast: studenten gaan op deze manier echt sámen studeren,” besluit ze. “En dat is het codewoord.”
