Studenten op zoek naar verhalen over Duitse verdedigingslinie ‘Frieslandriegel’

Verhalen over de Tweede Wereldoorlog, ze maken deze zwarte bladzijde uit onze geschiedenis tastbaar. Frissen ons geheugen op. En leren nieuwe generaties dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is. Naast de indrukwekkende ervaringen van ooggetuigen die we verzamelen, koesteren en doorgeven, heeft Nederland ook veel materieel erfgoed overgehouden aan deze periode. Denk aan oorlogserfgoed zoals onderduikplekken, bunkers en loopgraven. Wie de verhalen achter deze ‘stille getuigen’ kent, kan ze verder vertellen. 

Verdedigingslinie

Voorbeelden van die stille getuigen zijn de restanten van de ‘Frieslandriegel’: een Duitse verdedigingslinie van ruim honderd kilometer, die grofweg van Zwolle naar Delfzijl liep. Het was een zogeheten ‘tankgracht’ die de Duitse bezetter in 1944 liet aanleggen om zich te kunnen verdedigen tegen een inval van de geallieerden vanuit het westen.

Bij het Drentse Dorpje Wittelte is begin april begonnen met het opgraven van een deel van de Frieslandriegel. Het gaat om een loopgracht en twee bunkers: een kochbunker (eenmansbunker) en een munitiebunker. Harrie Boerhof is eigenaar van de grond waarover dit deel van de Frieslandriegel loopt. Hij wil deze verdedigingswerken nu in oorspronkelijke staat laten herstellen, en er een monument en gedenkplaats van maken.

Smart Solutions-studenten

Bij het realiseren van zijn wens kan hij rekenen op de hulp van studenten van de opleidingen Archeologie, Creative Business en Tourism Management. Zij werken in het kader van hun Smart Solutions Semester aan dit interdisciplinaire vraagstuk.

Fleur Strunk, de Tourism Managenement-student van dienst, vertelt hoe haar projectteam bijdraagt: “Dit deel van de Frieslandriegel moest natuurlijk eerst opgegraven worden. Nu is het zaak dat we het gaan inrichten, zodat er ook bezoekers kunnen komen. Daarnaast proberen we meer informatie over deze plek boven water krijgen. Kortom, we moeten ervoor zorgen dat dit een echte herdenkingsplek wordt.”

Verhalen

Met ‘informatie’ doelt Fleur ook op de verhalen die te vertellen zijn over de Frieslandriegel. “Duizenden arbeiders voerden hier onder dwang graafwerkzaamheden uit. En er zijn ook nog wat dorpelingen die er wat van weten. Maar de mensen die er uit eerste hand over kunnen vertellen zijn nu op leeftijd. Die verhalen dreigen te verdwijnen. Dit is dus wel het moment om ze te vinden en te vertellen, zodat ze kunnen bijdragen aan de beleving van deze plek”, vertelt ze.

Lees verder onder de afbeelding.

Oproep

Om de mensen te vinden die meer kunnen vertellen over de geschiedenis van deze verdedigingswerken, deed Fleur een oproep via een lokaal nieuwsplatform. Helaas heeft dat nog geen nieuwe verhalen opgeleverd. Fleur: “Er zijn wel archieven, bijvoorbeeld met brieven die zijn gevonden. Dus als we geen verhalen uit eerste hand tegenkomen, kunnen we daar ook uit putten.” Maar haar oproep blijft van kracht: “We maken een website met alle verhalen die horen bij deze plek. Er blijft altijd ruimte voor nieuwe ervaringsverhalen.”

Een tip voor Fleur? Bekijk hier de oproep in de Westervelder Wolder Courant: Gezocht: verhalen over de geschiedenis van de Frieslandriegel in Wittelte   

‘Droevige plek’

Tot slot, welk verhaal heeft tot nu toe de meeste indruk gemaakt op de Saxion-student? Fleur: “Wat wel opvallend is: de Frieslandriegel heeft nauwelijks een rol gespeeld als verdedigingslinie voor de Duitsers, want de geallieerden kwamen uiteindelijk helemaal niet vanuit het westen. Maar de aanleg ervan heeft alsnog veel indruk gemaakt op het dorp. Ik heb bijvoorbeeld gehoord dat er jongens hebben gezeten die van Texel kwamen. Die zijn uit hun vertrouwde omgeving weggerukt en in Drenthe tewerkgesteld. De dorpelingen zagen hoeveel heimwee deze jongens hadden. Dus ja, dat maakt het wel een droevige plek, een plek die meer aandacht verdient.”

Fotografie: Creative Business-student Demi ter Haar